नेपाली साङ्गितिक आकाशका उज्वल नक्षत्र कालीप्रसाद शर्मा सङ्गीतक पारखी पाठकहरूका निम्ति चिरपरिचित नाम हो । एक दशकभन्दा बढी रेडियो नेपालमा वाद्य प्रबन्धकको रूपमा रहेर नेपाली साङ्गितिक क्षेत्रको विकासमा यथेष्ट योगदान दिएका शर्माको यस क्षेत्रमा ...
प्रायः हामी प्रशंसा सुन्न चाहन्छौँ । झुट्टो नै सही कसैले आएर सानै प्रशंसा गरिदिए पनि मख्ख पर्ने गर्छौँ र आफू त राम्रै वा ठूलै मानिस रहेछौँ भन्ने ठानी गर्वले नाक...
आशा गर्नुहुन्न र आशा गर्नुपर्छ भन्ने कुरा निकै पहिलेदेखि भन्दै र सुनिँदै आएको हो । यसलाई कतिपय भाइबहिनीहरूले पनि सुनेको हुनुपर्छ । संसारमा आशा गर्नु हुन्न भन्नेहरू पनि छन् आशावादी...
विश्वविजयी युनानी योद्धा अलेक्जेन्डर नाम भाइबहिनीहरूले पनि सुनेको हुनुपर्छ । एकताका उनको नाम सुन्नासाथ संसारका एकसेएक मैहुँ भन्ने शासकहरूसमेत डरले थर्कमान हुने गर्थे । त्यति ठूलो शासक भएर पनि उनको...
कतिपय मानिसको अनावश्यक झगडा गर्ने बानी हुन्छ । यस्ता मानिसलाई निउँ नै चाहिन्न । विना काम स–साना कुरालाई नै ठूलो बनाई झगडा गरिरहेका हुन्छन् तर के बिर्सन्छन् भने यसले न...
प्रसङ्ग निकै पुरानो हो । एक पटक फ्रान्सका राजा हेनरी चतुर्थ केही सैनिक अधिकारीका साथ पेरिस नगरमा घुम्दै थिए । बाटोमा एउटा भिखारी देखा परे । कपडा च्यातिएको थियो, शरीर...
मानवजीवनमा पञ्चमहायज्ञको महत्वपूर्ण स्थान छ, जसलाई वैदिकग्रन्थहरूले विशेष महत्वका साथ गाएका छन् । मानवजीवन आफैँमा जीवनमात्र होइन तमाम पूर्वजहरूका नासो पनि हो । यसमा देवीदेवतादेखि पशुपक्षीसम्म र ग्रहनक्षेत्रदेखि रुख बिरुवा...
१, विनम्रता सबै गुणको आधारशिला हो । विनम्रता विना अन्य गुणको अवस्था त्यस्तै हुन्छ, जस्तो नून विना तरकारीको हुन्छ । त्यसैले यदि ज्ञानी र गुणी बन्नु छ भने पहिले विनम्र...
कुनै दिन एकजना साधु कतै जाँदै थिए । बाटामा एउटा सुनको सिक्का फेला पारेछन् । हेरे, आपूmलाई त्यसको आवश्यकता थिएन । त्यसैले कुनै गरीबलाई दिनुपर्ला भनेर राखेका रहेछन् । समय...
१, जीवनमा धैर्यभन्दा ठूलो शक्ति अर्को छैन, हुँदैन । यदि मनमा धैर्य छ भने जस्तोसुकै काम गर्न पनि गाह्रो पर्दैन तर धैर्य छैन भने केही पनि गर्न सकिन्न । हरेक...
प्रायः हामी अरूबाट मान, सम्मान चाहन्छौँ । सबैले आदर गरून्, मीठो बोलून्, नरम व्यवहार गरून् भन्ने चाहना सबैको हुन्छ तर अरूलाई पनि त्यस्तै गर्नुपर्छ भन्ने बिर्सन्छौँ र नानाभाँतीका दुःख पाइरहेका...
प्राचीनकालमा बेन नामका राजा थिए । मनुपुत्र उत्तानपादका वंशमा जन्मेका यिनका बाबुको नाम अङ्ग र आमाको नाम सुनिथा थियो । बेन जन्मजात दुष्ट स्वभाका थिए । उनको बानीब्योहोरा जति खराब...
तेनालीराम लिङ्गाचार्यको नाम भाइबहिनीहरूले पनि सुनेको हुनुपर्छ तर उनी को थिए र किन विश्वप्रसिद्ध भए भन्ने कुरा भने धेरैलाई थाहा नहुन सक्छ । सोह्रौँ शताब्दीको सुरुतिर दक्षिण भारतको थुमलुरु गाउँको...
ऋग्वेदीय ऐतरेय ब्राह्मण गन्थको वैदिक साहित्यमा उच्चतम स्थान छ । आत्मा र परामात्मा तथा जीवन र जगतलाई राम्ररी बुझाउन सक्ने यस ग्रन्थमा ४० अध्याय छ । यसै ग्रन्थको आरण्यक भागका...
१, बाबुआमाको सेवा र आज्ञा पालनभन्दा ठूलो धर्म अर्को हुँदैन । बरू सकिन्न र भ्याइन्न भने तीर्थ, ब्रत तथा यज्ञअनुष्ठान नगरे पनि हुन्छ तर बाबुआमाको सेवा भने गर्नै पर्छ ।...
‘जदौ महाराज !’ ‘भन् बिस्या ! किन आइस् ।’ ‘एउटा कुरा सोध्न्या मनसुवा थिया महाराज !’ ‘भन् न बिस्या ! के कुरा हो ।’ ‘सरकार चिन्तित...
१, चाहे शासनसत्ताको कुरा गरौँ चाहे अरू नै कुनै काम लिङ्ग तथा वर्ण हेरेर भावना बनाउनुहुँदैन । अन्यथा सामाजिक वैमनस्यको स्थिति निम्तिन सक्छ । मात्र अवसर पाउनुपर्छ तोकिएको काम सम्पन्न...
एकपटक विश्वविख्यात वैज्ञानिक थोमस एल्वा एडिसन रेल गाडीबाट कतै जाँदै थिए । गाडी चलिरहेको थियो उनी कुनै पुरानो धार्मिक पुस्तक पढ्नमा व्यस्त । उनको तल्लीनता देखेर नजिकै बसेका सज्जनले सोधे– ...
१, फोस्रो इज्जत, रवाफ र धाक लगाएर हिड्नु भनेको आफैँलाई ठग्नु हो । योभन्दा निन्दनीय काम अर्को हुँदैन । महाकवि लक्ष्मीप्रसाद देवकोटा २, जोजो मानिस असल छन् उनीहरूसँग असल...
महर्षि विश्वामित्रको नाम सबैले सुनेका छौँ । उनलाई कौशिक ऋषि पनि भनिन्छ । कुशिक कुलमा जन्मेकाले कौशिक भनिएको हो । उनी नेपालको भूमिपुत्रमा पनि पर्छन् । उनको जन्म पूर्वीनेपालको कुनै...
१, पूर्वीय दर्शन कोरा दर्शन मात्र नभई जीवनदर्शन हो, जसबाट हामीले धेरै कुरा सोच्न र सिक्न सक्छौँ । मोहनचन्द्र अधिकारी २, परिवर्तन संसारको नियम हो, जहाँ जीवन र मृत्युसँगै...
प्राय हामीलाई के लाग्छ भने आफूलाई सबैले राम्रो भनून्, सहयोग गरून्, सम्मान गरून्, माया, स्नेह र सद्भाव राखून् तर के बिर्सन्छौं भने अरूले त्यस्तो भनिदिन वा अरूबाट त्यस्तो व्यवहार पाउन...
१, धर्मको अर्थ धारण गर्नु हो । जुन शक्ति, सिद्धान्त, विचार र व्यवहारद्वारा सांसारिक गतिविधि धारण गरिन्छ वा सञ्चालिञत हुन्छ त्यही नै धर्म हो । त्यसैले धार्मिक हुनका लागि वा...
१, सन्तोषभन्दा ठूलो सुख अर्को छैन । असन्तुष्ट मानि संसारभरीकै वैभव पाए पनि सुखी र आनन्दित हुन सक्दैन । एउटा पाएको हुन्न अर्को आवश्यकताको पहाड खडा भइसकेको हुन्छ तर सन्तोषीहरूका...
एकपटक विश्वप्रसिद्ध अमेरिकी शिक्षाविद् फ्रान्सिस बेलेन्ड पार्कर कुनै कार्यक्रममा गएको बेला एक भद्र महिलाले भनिन्– ‘महोदय ! तपाईँ शिक्षाविद् हुनुहुन्छ, देशविदेश घुम्नुभएको छ । अनुमति पाउँछु भने केही सोध्न...
१, गलत तरिकाले प्राप्त उपलब्धिको नतीजा पनि गलत नै हुन्छ । यसबाट सुख खोज्नु भनेको मरुभूमिमा पानी खोज्नु जस्तै हो । जसरी बालुवाबाट बनेका पुलहरूले परेका बेला काम दिँदैनन् त्यसैगरी...
रुसी साहित्यकार लियो टाल्स्टोयको नाम नसुन्ने सायदै कोही होलान् । विश्वविख्यात यी साहित्यकार समाजसुधारको क्षेत्रमा पनि उत्तिकै परिचित छन् । दीनदुःखीलाई सहयोग गर्नु र बाटो बिराएकालाई सही बाटोमा हिँडाउनु उनको...
१, यदि दृढ विश्वासको साथ निरन्तर कुनै चीजको चिन्तन गर्ने हो भने ढिलो चाँडो त्यो चीज अवश्य प्राप्त गर्न सकिन्छ । चाहे त्यो जस्तोसुकै दुर्लभ चीज किन नहोस् ।...
खप्तड बाबाको नाम भाइबहिनीहरूले पनि सुनेको हुनुपर्छ । उनलाई कतै खप्तड स्वामी पनि भन्ने गरिएको पाइन्छ । उनको खास नाम चाहिँ परमहंस स्वामी सच्चिदानन्द सरस्वती हो, जुन दीक्षाप्राप्त गरेपछि प्राप्त...
नेपालीमा एउटा भनाइ छ– ‘जस्तालाई तस्तै ... ।’ यस्तो भन्ने गरिएको भाइबहिनीहरूले पनि सुनेको हुनुपर्छ । नभए पनि बाबाआमा वा दाजुदिदीलाई सोधेर थाहा पाउन सकिन्छ । यसको अर्थ हो, जो...
महान् विचारक सुकरात पश्चिमी दर्शनका जनक हुन् । ई.पू. ४६९ मा युनानको एथेन्स भन्ने स्थानमा जन्मेका सुकरातलाई आधुनिक सभ्यताको प्रवर्तकसमेत भन्ने गरिन्छ । उनीभन्दा पहिलेका शासक तथा धर्मगुरुहरू मानिसलाई मानिस...
लालबहादुर शास्त्री स्वतन्त्र भारतको दोस्रा प्रधानमन्त्री थिए । शारीरिक दृष्टिले जति होचा थिए वैचारिक दृष्टिले त्यति नै उचा थिए उनी । २ अक्टुवर १९०४ मा भारत यूपीको मुगलसरायमा जन्मेका शास्त्रीजीको...
१, जननी र जन्मभूमि स्वर्गभन्दा पनि प्यारो हुन्छ – महर्षि वाल्मीकि २, परोपकारभन्दा ठूलो पुण्य र परपीडनभन्दा ठूलो पाप अर्को हुँदैन – महर्षि वेदव्यास ३, कर्मयोगभन्दा ठूलो योग...
जिद्दु कृष्णमूर्ति प्रशिद्ध भारतीय दार्शनिक हुन् । सन् १८९५ मे १२ मा जन्मेर १९८६ फेब्रुवरी १७ मा दिवङ्गत भएका कृष्णमूर्ति जे. कृष्णमूर्तिको नामले परिचित छन् । विश्वप्रशिद्ध यी विचारक...
एकलब्यको नाम भाइबहिनीहरूले पनि सुनेकै हुनुपर्छ । कतिलाई उनको गुरुभक्तिबारे पनि थाहा हुनसक्छ तर उनी को हुन् र कसरी प्रसिद्धि पाए भन्ने कुरा भने धेरैलाई थाहा नहुन सक्छ ।...
एकपटक सिख धर्मगुरु गुरुनानक घुम्दै एउटा बस्तीमा पुगेका थिए । गाउँलेहरूले राम्रैसँग स्वागत सत्कार गरे तर फर्कने बेला उनले आशीर्वादको सट्टा तिमीहरूको बस्ती यति बढी उजाड होस् कि चाँडै नै...
प्रसङ्ग कठोपनिषद्को हो । गौतम वंशीय महर्षि अरुणका छोरा उद्दालक ठूला ऋषि थिए । उनी नियमित यज्ञ–अनुष्ठानका माध्यमबाट देवताहरूदेखि पितृहरूसम्म र मनुष्यहरूदेखि पशुपक्षीहरूलाई समेत सन्तुष्ट पार्थे । उनले एक...
उहिले कुनै समयमा एउटा गाउँमा उपमन्यु नामका बालक थिए । त्यतिबेला आठ वर्षकै उमेरमा ब्रतबन्ध गर्ने चलन थियो । सोही अनुसार उनको पनि आठै वर्षमा ब्रतबन्ध भयो । त्यसपछि उनले...
नेल्सन मण्डेला विश्वविख्यात राजनेता हुन् । संसारभरि सम्भवतः उनको नाम नसुन्ने कमै हुनुपर्छ । संसारमा आजसम्म सर्वाधिक आदरका साथ नाम लिइने कुनै राजनेता छन् भने उनै देखिएका छन् । दक्षिण...
एकदिन एउटा व्याधा चौतारामा बसेर बाँड बनाउँदै थिए । त्यतैबाट बेहुला लिएर बाजागाजा सहित जन्ती गयो तर उनले थाहै पाएनन् । उनी बाँड बनाउने काममा यति बढी व्यस्त थिए कि...
बाबु व्यासको आज्ञा अनुसार ब्रह्मज्ञान प्राप्त गर्न जनक समक्ष गएका शुकदेवले फर्कने बेला भने– ‘महाराज ! गुरुदक्षिणा दिन चाहन्छु, भन्नुस् के दिऊँ ?’ शुकदेवको कुरा सुनेर राजा जनक...