काठमाडौँ । काठमाडौँको कलंकीदेखि कोटेश्वर र कोटेश्वरदेखि सूर्यविनायक सडक ६ लेनको बनाइएको छ । ६ लेनको सडक भएपछि सवारीसाधनहरू तीव्र गतिमा गुडाउँदा ती स्थानमा हुने दुर्घटनामा पनि अत्यधिक वृद्धि भएको छ । काठमाडौँ उपत्यका ट्राफिक ...
हामीकहाँ सरकारले इन्जिनियरिङ सम्बन्धमा चासो दिन थालेको सय वर्ष भयो । चन्द्रशमशेरका पाला १६ कात्तिक १९८० को एक सामग्री अनुसार, दुई विद्यार्थी (सुर्जेजंग थापा क्षेत्री र जतकराज श्रेष्ठ)लाई ‘बक्स’ शीर्षकमा...
मेरो घरमा शान्तदास मानन्धरको प्रेमिल नाम ह्याटवाल हुलाकी हो, झोले ह्याटवाल हुलाकी । यो नाम जुराइदिएको मैल्यै हो । मेरा छोराछोरी साना छ“दा शान्तदासजी मकहाँ आइरहन्थे । शिरमा ह्याट, देहमा...
एकाबिहानै साढे ६ बजेदेखि एक हुल साइकलिस्ट (साइकल चालक)ले ललितपुरको पाटन सहरबाट सुरु गरेको साइकल ¥याली काठमाडौँस्थित पर्यटन बोर्डको कार्यालयमा ७ बजेतिर आइपुगेको थियो । यसमा ललीत कलाकारहरूको हुल मिसिएर...
आश्विन शुक्ल प्रतिपदाबाट सुरु भएको दुर्गापक्ष आश्विन शुक्ल पूर्णिमाको दिन महालक्ष्मीको आराधना गरेर रातीभरि जाग्राम बसेर औपचारिक रूपमा बडा दसैँको समापन भएको मानिन्छ । यसरी बडा दसैँको समापनसँगै कोजाग्रत पूर्णिमाबाटै...
काठमाडौँ । २०१३ साल अघिसम्म काठमाडौँमा गाडी भरियाले बोकेर ल्याउँथे । २०१० सालदेखि बन्न थालेको त्रिभुवन राजपथ भीमफेदी–थानकोट तीन वर्षमा जोडिएपछि भरियाले गाडी बोक्नुपरेन, त्यसपछि सोही बाटो भएर भारतदेखि गाडी...
दसैँ चाडमा मूलतः देवी भवानीको पूजा–अर्चना हुन्छ । देवी भवानी दुर्गाकी एक रूप हुन् । डा. सावित्री मैनाली, डा. वज्रभूषण श्रीवास्तवलगायत धेरै विद्वान्–विदुषीले यसबारे धेरै ठाउँमा धेरैपल्ट उल्लेख गरेका छन्...
दशैँको अध्ययन गर्ने विविध पक्ष छन् । पहिलो त, परम्परागत रूपमा चलेको धार्मिक पर्व हो दशैँ । हिन्दु धर्मको मान्यता अनुसार, आसुरी शक्तिमाथि देवताहरूले विजय प्राप्त गरेको भन्ने गरिन्छ ।...
‘पत्रकार, चलचित्र निर्देशक हुँदै हाल प्रतिनिधि सभा सदस्यको भूमिकामा रहेका असिम शाह मुस्लिम धर्मावलम्बी हुन् । तर उनको सम्बन्ध नेपालीहरूको महान् पर्व दसैँबाट अछुतो रहन भने सकेको छैन । अघिल्लो...
दसैँ अर्थात् दशहराको चहलपहल सुरु हुने बित्तिकै आफ्नो बचपन याद आउँछ । केटाकेटीमा त दसैँ भनेको मेलामात्र हुन्थ्यो । अहिले पनि ती दिन झल्झली याद आउँछन् । दशहराको मेला हेर्नका...
थारु जातिको बसोबास भएको कर्णालीको एक मात्र जिल्ला हो, सुर्खेत । वीरेन्द्रनगर उपत्यकाको रत्नराजमार्ग र जुम्लारोड हाइवेभन्दा दक्षिणतर्फ ३६ गाउँ र राजमार्गको उत्तरतर्फ २ वटा गरी ३८ वटा थारु गाउँहरू...
आश्विन शुक्ल पक्षको प्रतिपदादेखि नवमीसम्मलाई नवरात्र वा नौरथा भनिन्छ । यसपछि अर्थात् नवमीपछि आउँछ, विजया दशमी अर्थात् दसैँ । नवरात्रमा देवी दुर्गाको पूजाअनुष्ठान गरिन्छ । नवरात्रका नौ दिनमा देवी आफ्ना...
(प्रेरक प्रसङ्ग : ५ पुस २०७१ को कान्तिपुरमा प्रकाशित डा. पाण्डेको अन्तर्वार्ता) पत्रकार एक प्रकारको न्यायाधीश हो । प्रसङ्ग पीत पत्रकारको होइन, आलोचनाशील र सत्यनिष्ठ पत्रकारको हो । यस्तो...
या देवी सर्वभूतेषु बुद्धिरुपेण संस्थिता नमतस्यै नमतस्यै नमतस्यै नमो नमः... आज घटस्थापना ! लोक भाषामा, नौरथाको पहिलो दिन ! दुर्गा भवानी माताको पूजापाठ गर्ने वा नगर्ने जो हुन्, दसैँको...
नौ दिनसम्म देवीको पूजा आराधना र स्तुति गरी दशौँ दिन देवीको विसर्जन गरी टीका, प्रसाद ग्रहण गरेकाले नव दुर्गा वा दसैँ भनिएको हो । यो नव दुर्गा वा दसैँ पहिला...
घण्टीलाई प्रतीक र खास पात्र बनाएर कोरिएका कलाकार उमेश श्रेष्ठका चित्रहरू भर्खरै (८ देखि २९ सेप्टेम्बर) सिद्धार्थ कला दीर्घामा प्रदर्शन गरियो । ‘फ्रम मन्डेन फ्रिक्सन टु सेल्फ फ्लो’ नाम दिएर...
नेपालको प्रजातान्त्रिक आन्दोलनमा भारतका समाजवादी नेता जयप्रकाश नारायण तथा डा. राममनोहर लोहियाको योगदान महत्त्वपूर्ण छ । १०४ वर्षे निरङ्कुश राणा शासन समाप्त गरी प्रजातन्त्र स्थापना गर्न भारत प्रवासमा रहेका विश्वेश्वरप्रसाद...
‘साधना गर्न पाउँदा मेरोे आत्माले आनन्द महसुस गरेझैँ लाग्छ, अनि श्रोताका लागि गाउन पाउँदा यो भौतिक शरीरसहितको मनले आनन्द लिन्छ,’ दुई साताअघि राग स्टुडियोमा भेटिएका लोकप्रिय गायक शिव परियारले भने...
“ए, स्वर्ग जानबाट वञ्चित अपुता हो ! म तिम्रै छोरा हुँ– बाँच्न जन्मेको मान्छे । मलाई स्नेहको थाङ्नामा बेरेर मेरो निराशाको सर्दी हुर्काइदेऊ ! मलाई आनन्दको छाया होइन जीवनको माया...
४७ वर्षअघि आजकै दिन (१६ असोज २०३३ मा) नेपाल प्रहरीले पहिलो सफल हिमाल (टुकुचे) आरोहण गरेको थियो । नेपालका उत्तरी सिमानामा पर्ने विश्वकै रमणीय हिमशृंखलाका विभिन्न चुली–चुचुराको आरोहण गर्न...
विवाहिता हेमालाई प्रेमपत्र लेखिरहने एउटा किशोरले अन्ततः खाली कागजको पाना पठाउँछ । भनिन्छ, जहाँ पुगेर शब्दहरू अर्थहीन हुन्छन् त्यहीँबाट प्रेम सुरु हुन्छ तर प्रेमलाई विवाहले बलात्कार गर्दै आइरहेको समाजमा प्रेमको...
नेपाली प्रगतिशील साहित्यिक–सांस्कृतिक आन्दोलनलाई नेतृत्व गर्ने सारथीहरूको उद्गम संस्थाका रूपमा रहेको ‘राल्फा’बारे प्रायः नेपाली वामपन्थी वाङ्मय मौन रहेको पाइन्छ । पारिजात, मञ्जुल, रामेश, रायन, अरिम, निनु चापागाईंजस्ता प्रगतिवादी सांस्कृतिक–साहित्यिक हस्तीहरू...
सन् १९५६ अक्टोबर १, आजैको दिन ६७ वर्षअघिको ऐतिहासिक नेपाल–चीन मैत्री घटनालाई भावपूर्ण रूपले सम्झँदा गौरवान्वित भएको छु । पुष्पलालकै अग्रसरताबाट ‘चीन भमणको रोमाञ्चकता’ र ‘सोभियत सङ्घसँग चिनारी’ को अनुभव...
आन्तरिक सजावट (इन्टेरियर डिजाइन) मा कला समायोजनको विषयलाई लिएर भदौ २४ गते (२०८०) राजधानीस्थित ‘इन्टेरियर डिजाइनर्स एसोसिएसन अफ नेपाल (आइडिया नेपाल)ले गोष्ठी गर्यो । लाजिम्पाटस्थिट होटल र्याडिसनमा भएको गोष्ठीमा आइडिया...
लिङ्गो ठड्याएर अर्थात् ‘इन्द्रध्वजोत्थान’ गरेर सुरुवात गरिने इन्द्रजात्रा लिङ्गो ढालेपछि सकिन्छ । लिङ्गोमा ध्वजापताका रहने भएकाले लिङ्गो ठड्याउनुलाई ‘इन्द्रध्वजोत्थान’ भनिएको हो ।इन्द्रजात्रा विशेषतः देवराज अर्थात् देवताका पनि राजा इन्द्रसँग सम्बन्धित...
‘बरालीजीलाई मैले २०२८ सालदेखि चिन्छु । त्यतिबेला आइएससी पढ्दै गरेको म बिदामा घर गएको थिएँ । मलाई कम्युनिस्ट पार्टीको सदस्य उहाँले नै बनाउनुभएको हो । हुन त त्यहाँ रूपलाल विश्वकर्मा...
छिटफुट रूपमा जनगीत लेखन र गायन २००७ सालअघि नै सुरु भएको पाइए पनि समाजमा व्याप्त शोषण, अन्याय, विकृति र विसंगतिविरुद्ध समूहगत रूपमा विद्रोहका गीत गाउने श्रेयचाहिँ २०२४ मा स्थापित ‘राल्फा...
जब काजीबाट बलात्कृत भएकी दमिनी भीरबाट हामफालेर आत्महत्या गर्छे, तब सहनाई ढल्छ । यो दृश्यविधानले विम्बात्मक रूपमा यही भन्छ — त्यो सहनाईको आधार थिई दमिनी । मञ्चको पछिल्लो कुनामा...
गएको अगस्तको २४ देखि ३० सम्म सिद्धार्थ कला दीर्घामा ‘अमालगम’ शीर्षकको र जुलाई २७ देखि अगस्त २७ सम्म नेपाल आर्ट काउन्सिलमा हिमालयन आर्ट फेस्टिभल (प्रदर्शनी) गरियो । कलाका सबै...
मैले गाउने गीत पहाडको हैन, हिमालको हैन हैन हैन लेकै फूल्ने लाली गुराँसको आकाशमा डुलिहिँड्ने बादलको हैन... । २०२७–२८ सालतिर पूर्वी पहाडी जिल्लामा गरिएकोे लामो गीतियात्राको सिलसिलामा तेह्रथुमको आठराई...
ऊ बाँसझ्याङका फुर्कामा टाँड बनाएर बास बस्छ रे । ऊ वैरीका आँखा छल्दै भदौरे भेल उर्लिएको तमोर नदीमा झ्वाम्मै हाम्फालेर उम्किन्छ रे । सात दिनको बाटो एकै दिनमा हिँडिभ्याउँछ रे...
मलाई लाग्छ, सबैका बुवा एक आदर्श पात्र हुन् । मेरो पथप्रदर्शक, मेरो प्रगतिको कारक, मेरो आइडल, मेरो सर्वश्व, मेरो पृथ्वी, मेरो ब्रह्माण्ड सबै थोक हो बुवा । मेरो बुवा...
काठमाडौँ । पूर्वप्रधानमन्त्री तथा एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीको बाल्यकालको नाम ध्रुव थियो । पाँच वर्षको उमेरमा ध्रुवको शिक्षारम्भ भयो । एक दिन उनका बुवा मोहनप्रसाद कतैबाट आएर सोधे, ‘के...
‘बीपीले जटिल पात्रहरूको सिर्जना गरेका छन् आफ्ना लेखनमा । ती सबै पात्रभन्दा जटिल पात्र बीपी स्वयंं हुन् । आत्मकथाको अन्तिम पंक्तिमा उनी के भन्छन् भने अध्यात्ममा म रहस्यवादी हुँ ।...
लेखक, साहित्यकार तथा पत्रकारको परिचय बनाएका हरि अधिकारीको एउटा फरक पाटो छ, सरकारी जागिर । उनकै भाषामा त्यो जागिर ‘राजाको सिन्दुर’ थियो, तर उनले लगाएको ‘राजाको सिन्दुर’ राजनीतिक र सांस्कृतिक...
भारतबाट ‘न्युरो–इन्टरभेन्सन’सम्बन्धी अध्ययन गरेर फर्केपछि डाक्टर सुवास फुयाँलले भन्न थाले — मैले एनुरिजम (दिमागको नसा फुलिएर फुट्ने रोग), ब्रेन ह्यामरेज र मस्तिष्कघातको उपचार चिरफार नगरी गर्छु । सुरुमा भर्खरको केटो...
कृष्णजन्माष्टमीलाई थारु समुदायमा अष्टिम्की भनिन्छ । अष्टिम्की शब्दको उत्पत्ति अष्टमी र टीका दुई शब्दबाट भएको हो, जसको अर्थ भदौ महिनाको अष्टमी तिथिमा कान्हा जन्मेकाले उनलाई टीका लगाउनु भन्ने हुन्छ । ...
मोटो मशाल र चौथो महाधिवेशन एक भएर एकता केन्द्र बनेपछि पार्टीमा लामाजीको उपस्थिति र क्रियाशीलता औपचारिक मात्र बाँकी रह्यो क्यार ! कम्तीमा पनि बाहिरबाट पर्यवेक्षकका आँखाले हेर्दा देखिएको आखिर त्यस्तै...
भुईंभरि पात, बीचमा काठको एउटा सानो मेच अनि मेचमाथि ह्यान्डबुक, ह्यान्डबुकभित्र उनैले लेखेको एउटा कविता पनि । भित्ताभरि खाली फ्रेमसहितको क्यानभास । कतै केही पात टाँसेर चिटिक्क परेको फ्रेमसहित भित्तामा...
यही भदौ ६ गते मन्त्रीपरिषद्को बैठकले गायक जेबी टुहुरेलाई मरोणपरान्त ‘जनगायक’ उपाधिले विभूषित गर्यो । जनताका दुःख, पीडा र सङ्घर्षहरूका गाथा गाउने गायक नै जनगायक हुन् । टुहुरे आजीवन जनताका...
काठमाडौं । तेस्रो पटक प्रधानमन्त्री बन्न सफल भएका पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले पहिलो निर्णय नै सुशासन, सेवा प्रवाह र आर्थिक समृद्धिका लागि सरकार प्रभावकारी ढंगले अघि बढ्ने भनेर गरेका थिए ।...