डा. स्वामी रामानन्द गिरिको नाम नसुन्ने कमै हुनुपर्छ । खासगरी आध्यात्मिक क्षेत्रका उज्जवल नक्षत्र मानिने गिरिको आध्यात्मिक साहित्य र शिक्षामा विशेष योगदान छ । तनहुँ जिल्लाको देवघाटमा अवस्थित महेश गुरुकुल र महेश सन्यासाश्रमको स्थापना उनैले गरेका हुन्, जहाँ बर्सेनि कक्षा ६ देखि...

हामीमध्ये धेरैमा अहिले पनि पढ्नु भनेको रट्नु हो भन्ने मान्यता पाइन्छ । खासगरी परम्परागत पढाइमा यस्तो बुझाइ बढी छ । यस्तो पढाइले किताबको कीरो त बनाउँछ तर परेको बेला काम लिन भने सकिन्न ।  धेरै पहिलेको कुरा हो । एकजना सज्जनले सुगा पालेका थिए । उनी हरेक दिन स...

ईश्वरचन्द्र विद्यासागरको नाम नसुन्ने कमै हुनुपर्छ । उनको खास नाम ईश्वरचन्द्र बन्धोपाध्याय हो । अद्वितीय विद्वदताका कारण विद्यासागर उपाधि प्राप्त भएको थियो । त्यसपछि यसै नामले विश्वविख्यात भए । २६ सेप्टेम्बर १८२० का दिन पश्चिम बङ्गालमा जन्मेका विद्यासागरका बाबुको नाम ठाकुरदास ब...

बीसौँ शताब्दीका महान् वैज्ञानिक अल्बर्ट आइन्स्टाइनको नाम नसुन्ने सायदै कोही हुनुपर्छ संसारमा । खासगरी थ्यौरिटीकल भौतिकशास्त्री थिए उनी । भौतिकीलाई सरल बनाउन ठूलो योगदान छ उनको । पूरा नाम अल्बर्ट हेर्मन्न आइन्स्टाइन भए पनि आइन्स्टाइन नामले बढी चिनिन्छन् । १४ मार्च १८७९ मा जर्म...

आद्य शङ्कराचार्यले वैदिक सनातन धर्ममा महत्वपूर्ण योगदान दिएका दिए ।  उनको जन्म सन् ७८८ र मृत्यु ८२० मा भएको थियो । उनका मातापिता क्रमशः श्रीमती आर्याम्बा र शिव गुरु थिए, जो दक्षिण भारतीय ब्राह्मण परिवारमा पर्थे । उनको स्वभाव बाल्यकालदेखि नै शान्त, धीर र गम्भीर प्रकृत...

  महर्षि वाल्मीकिको नाम भाइबहिनीहरूले पनि सुनेको हुनुपर्छ । रामायणका रचनाकार वाल्मीकि संसारकै आदि कवि हुन् भन्ने पनि धेरैलाई थाहा हुनुपर्छ तर उनी को थिए र कसरी महर्षि वाल्मीकि विश्वविख्यात बन्न पुगे भन्ने कुरा भने धेरैलाई थाहा नहुन सक्छ । यहाँ उनकै बारेमा के...

                                                                 नेपोलियन बोनापार्ट ब...

स्वामी दयानन्द सरस्वतीको नाम भाइबहिनीहरूले पनि सुनेको हुनुपर्छ । खासगरी उनी समाजसुधारको क्षेत्रमा बढी परिचित छन् । १२ फरवरी १८२४ मा जन्मेका यी भारतीय सन्यासी मूर्तिपूजाको कट्टर बिरोधी मानिन्छन् । उनी वेदका प्रकाण्ड विद्वान् थिए । उनका वेद भाष्यलाई विशेष र बढी प्रमाणिक मा...

 शिवपुरी बाबा असाधारण सिद्धपुरुष मानिन्छन् । १३७ वर्ष बाँचेका यी सन्त पैदलै विश्व भ्रमण गर्ने साहसी व्यक्तित्वमा पनि पर्छन् । सर्वधर्मसमभावका अनुयायी बाबाको असली नाम गोविन्दानन्द भारती थियो । जीवनको उत्तरार्धमा ३८ वर्ष नेपालको शिवपुरीमा बिताएकाले उनलाई शिवपुरी बाबा भ...

कन्फ्युशियस महान् चिनियाँ दार्शनिक हुन् । खासगरी समाज सुधारको क्षेत्रमा उनको बढी ख्याति छ । प्रशासनिक क्षेत्रमा पनि उत्तिकै महत्वपूर्ण ठहरिएका छन् उनका विचारहरू । उनको जन्म ईशा पूर्व ५५० अर्थात् आजभन्दा झण्डै २६ सय वर्ष अघि चीनको प्राचीन प्रान्त ‘लू प्रदेश’ मा भएको ...

  १, धर्मका दश लक्षण हुन्छन्, जसमा धैर्य, क्षमा, आत्म संयम, चोरी नगर्नु, शौच (स्वच्छता), इन्द्रियलाई वशमा राख्नु, बुद्धि, विद्या, सत्य र अक्रोध (नरिसाउनु) पर्छन् । –मनुस्मृति २, धर्मको सार भनेकै अरुको जे जस्तो बोली, वचन र व्यवहार आफूलाई मन पर्दैन त्यस्तो बोली, ...

स्वामी विवेकानन्दको नाम भाइबहिनीहरूले पनि सुनेको हुनुपर्छ । १२ फरवरी १८६३ मा जन्मेर ४ जुलाई १९०२ मा निर्वाण प्राप्त गरेका विवेकानन्द विश्वविख्यात भारतीय सन्यासी हुन् । उनले सन् १८९३ मा अमेरिकाको शिकागोमा भएको विश्वधर्मसम्मेलनमा सारा विश्वलाई वैदिक सभ्यताप्रति नतमस्तक गराए...

श्रीमद् देवी भागवतमा एउटा कथा आएको छ, जसलाई कमवेशीरूपमा श्रीमद्भागवतमा पनि उल्लेख गरेका छन् व्यासजीले । प्राचीनकालमा हरिश्चन्द्र नामका सूर्यवंशी राजा थिए । सत्यधर्मका निम्ति स्वर्गलोकसम्म ख्याति फैलिएको थियो उनको । अहिले पनि सत्य र निष्टाको उदाहरण दिनुपर्दा उनकै नाम लिने गर...

महान् वैज्ञानिक थोमस एल्वा एडिसनको नाम भाइबहिनीहरूले पनि सुनेको हुनुपर्छ । मिलान, ओहायो अमेरिकामा १८४७ फ्रेब्रुअरी ११ मा जन्मेका एडिसनको ८४ वर्षको उमेरमा मृत्यु भएको थियो । बाल्यकालमा मन्द बुद्धि भनेर स्कुलबाट निकालिएका एडिसन कसरी विश्वविख्यात वैज्ञानिक बने भन्ने कुरा ...

एक पटक हम्मरले साँचोसित भनेछ– ‘साँचो भाइ ! तिमी मभन्दा साना छौ तैपनि ठूलठूला ताल्चा सजिलै खोल्छौ तर म तिमीभन्दा निकै ठूलो छु । तथापि सानै ताल्चा खोल्न पनि निकै प्रयास गर्नुपर्छ किन होला ?’ हम्मरको कुरा सुनेर साँचोले भनेछ– ‘हम्मर दाजु ...

                              १, उपकार गर्नेलाई प्रत्युपकार गर्न बिर्सनुहुन्न – महर्षि वाल्मीकि २, अरुको सम्मान गर्नेहरू नै सम्मान लायक हुन्छन् – सम्राट आशोक ३, गुरु बिना ...

    १, जमिनको टिप्न खोज्नु नराम्रो होइन, खोज्नुपर्छ तर जमिनको टिप्न खोज्दा पोल्टाको पोखिनु वा पोखिन दिनु चाहिँ हुँदैन ।  २, भारी त्यत्रै बोक्न खोज्नुपर्छ जति आफूमा बोक्न सक्ने क्षमता छ । अन्यथा भारीलाई होइन भारीले नै बोकिदिने अवस्था आउन सक्छ ।&nbs...

मन कालो भए संसार कालो हुन्छ – कवि शिरोमणि लेखनाथ पौड्याल खान पकाउँदा र खाँदा पनि असल कुरा सोच्ने बानी बसाउनुपर्छ – खप्तड स्वामी संसारको अवस्था बौलाएको बाँदरलाई चर्कने कमिलाले टोकेको जस्तो छ – डा. रामानन्द गिरि  आहार अनुसार विचार ब...

    मेरो एउटा साथी छ , ऊ कलाकार हो।  कैयन पटक  ऊ मसंग यस्तो चर्चा गर्न खोज्छ, जसको कुनै सार अथवा अर्थ हुँदैन। उसंग हुने चर्चामा सहमतिमा पुग्ने कुरा त टाढै  चर्चाको प्रारम्भमै मलाई उदेक लाग्न थाल्छ । तर उ मेरो साथी हो ,मैले उसंग विभिन्...

    भाइबहिनीहरू आज तिमीहरूसँग एउटा कुरा सोध्न मन लाग्यो– ल भन त, तिमी भान्साबाट चियाको गिलास लिएर आफ्नो कोठातिर जाँदैछौ । एक्कासि तिमीसँग कोही ठोक्किन आइपुग्यो, के हुन्छ भन त ? तिम्रो हातमा रहेको गिलासबाट चिया छचल्किएर पोखिन्छ, होइन त ? ...

महान् वैज्ञानिक अबर्ट आइन्स्टाइनको सफलता वैज्ञानिक अल्बर्ट आइन्स्टाइन काममा अति नै तल्लीन भएर लाग्थे । उनले जुन कार्य सुरु गर्दथे त्यो कार्य पूर्ण गरेर मात्र छोड्थे । एक पटक आइन्स्टाइन शोधपत्र लेख्ने कार्य सकेर क्लिप (कागज च्याप्ने सामान) खोज्न थाले । टेबुल र दराजका सम्पूर्ण स्था...

गडगडाहट नदीमा नाउ खियाउन तम्तयार भएर बसेका एउटा माझी छन् । पारिपट्टि जान भनेर एकजना दार्शनिक नाउमा चढ्छन् । उनीहरुबीचमा तलको संवाद हुन्छ : दार्शनिक : माझी दाइ, इतिहासबारे तपाईंलाई कुनै जानकारी छ ? माझी : अहँ, छैन त । दार्शनिक : उसो भा’ तपार्इंले...

हरिशंकर परसाईं हिन्दी साहित्यमा व्यंग्यका प्रख्यात हस्तीका रुपमा परिचित छन् । उनलाई ईश्वरको अस्तित्व र पूजाआजामा रत्तिभर विश्वास थिएन । उनी पक्का नास्तिक र वामपन्थी थिए । एक दिन साहित्यकारहरुबीच गफैगफमा उनले प्वाक्क भनिहाले– ‘ईश्वर त मरिसक्यो !’ ईश्व...

एक दिन रुसका विख्यात साहित्यकार लियो टाल्सटाय गाउँलेको जस्तो पोसाक लगाएर स्टेसनमा गाडीको प्रतीक्षा गरिरहेका थिए । एउटी महिलाले उनलाई साधारण किसान ठानेर भनिन्, ‘यता हेर्नू त, मेरा श्रीमान् त्यो अगाडिको होटलमा हुनुहुन्छ । तिमीले उहाँलाई यो चिठ्ठी दिएर आउनू है...

कुरा सन् १९३९ को हो । रवीन्द्रनाथ ठाकुर विमार थिए । डाक्टरले उनलाई आराम लिने सल्लाह दिएका थिए । तर महाकवि ठाकुरले त्यसलाई पालना गरिरहेका थिएनन् । उनी  आफ्ना कामहरु काम हरेक दिन स्वस्थ हुँदाखेरिजस्तै नियमानुसार गर्दै जान्थे । त्यो देखेर ठाकुरका नाताकुटुम्बका मानि...