वासिङ्टन । जब दुई अमेरिकी अन्तरिक्ष यात्रीहरू ५ जुनमा अन्तर्राष्ट्रिय स्पेस स्टेसनसम्म परीक्षण अभियानमा उडेका थिए, उनीहरू केही दिनमै घर फर्कने आशा गरिरहेका थिए। 

तर, चीजहरू योजना अनुसार अघि बढेन । ब्यारी ‘बुच’ विल्मोर र सुनिता विलियम्स लगभग दुई महिनादेखि पृथ्वीमाथिको अन्तरिक्षमा अझै पनि अड्किरहेका छन्। अनिश्चित कालका लागि अड्किएको यो जोडीले अब क्रिसमस र नयाँ वर्ष पनि अन्तरिक्षमा नै बिताउनुपर्ने सम्भावनाको सामना गर्दैछन् ।

६१ वर्षीय विल्मोर र ५८ वर्षीया विलियम्सले बोइङ स्टारलाइनर अन्तरिक्ष यानमा स्पेस स्टेसनसम्म उडान भरेका थिए । यस अन्तरिक्ष यानमा मानिसहरूसहितको पहिलो उडान थियो । नयाँ अन्तरिक्ष यानलाई नियमितरूपमा प्रयोग गर्नुअघि कसरी प्रदर्शन गर्छ भनेर हेर्नको लागि यो परीक्षण उडान गरिएको थियो।

तर, स्टेसन नजिक पुग्दा यस यानमा समस्याहरू देखापरेका थिए । यसको प्रोपल्सन प्रणालीमा चुहावटदेखि यसका केही थ्रस्टरहरू बन्द भए।

उनीहरू सुरक्षित रूपमा स्पेस स्टेसनमा त पुगे तर, स्टारलाइनरलाई पृथ्वीमा फर्कन सुरक्षित मानिएन । अब उनीहरूलाई घर फर्कनका लागि वैकल्पिक यान आवश्यक रहेको छ ।

बुधबारको पत्रकार सम्मेलनमा नासाका अधिकारीहरूले अर्को चरणको बारेमा कुनै ठोस निर्णय नभएको बताए। ‘हाम्रो प्रमुख विकल्प बुच र सुनितालाई स्टारलाइनरमा नै फिर्ता गर्नु हो,’ नासाको कमर्सियल क्रु कार्यक्रमका प्रबन्धक स्टिभ स्टिचले भने, ‘यद्यपि, हामीले अन्य विकल्पहरू खुला छन् भनेर सुनिश्चित गर्न आवश्यक योजना बनाएका छौँ ।’

‘एक सम्भावित विकल्प विचार गरिँदैछ,’ उनले भने, ‘दुई अन्तरिक्ष यात्रीहरूलाई सेप्टेम्बरमा प्रक्षेपण हुने मिसनमा संलग्न गर्ने र फेब्रुअरी २०२५ मा त्यो मिसनको साथ पृथ्वीमा फिर्ता गर्ने।’

नासाका अन्तरिक्ष अपरेसनका निर्देशक केन बोवर्सक्सले पत्रकारहरूलाई दिएको जानकारी अनुसार स्टारलाइनरको अप्रत्याशित फिर्ताको सम्भावना गत हप्ता वा दुई हप्ताको तुलनामा अलिकति अगाडि बढेको छ।

स्पेस स्टेसनको त्यो उडान स्पेस एक्स क्रु ड्र्यागन क्राफ्टद्वारा निर्माण गरिनेछ । प्रारम्भिक योजना चार चालक दलका सदस्यहरूको लागि थियो, तर आवश्यक भएमा दुईवटा सिट खाली छाड्न सकिने बताइएको छ ।

त्यो योजनाको अर्थ अन्तरिक्ष यात्रीहरूले अन्तर्राष्ट्रिय स्पेस स्टेसन (आईएसएस) मा आठ दिनको सट्टा आठ महिनाभन्दा बढी समय बिताउनुपर्नेछ । यदि क्रू ड्र्यागन प्रयोग गरिन्छ भने, स्टारलाइनर यानलाई कम्प्युटरको नियन्त्रणमा कुनै पनि चालक दल बिना पृथ्वीमा फर्काइनेछ। तर नासाका अधिकारीहरूले अन्तिम निर्णय आउन एक साता वा बढी लाग्न सक्ने बताएका छन्।

नासाका अन्तरिक्ष अपरेसनका निर्देशक केन बोवर्सक्सले पत्रकारहरूलाई दिएको जानकारी अनुसार स्टारलाइनरको अप्रत्याशित फिर्ताको सम्भावना गत हप्ता वा दुई हप्ताको तुलनामा अलिकति अगाडि बढेको छ। ‘त्यसैले हामी यसलाई ह्यान्डल गर्न सक्छौँ भनेर सुनिश्चित गर्न हामी त्यो विकल्पलाई अझ नजिकबाट हेरिरहेका छौँ,’ उनले भने।

अन्तरिक्ष यात्रीहरूलाई फिर्ता गर्न स्पेसएक्स यान प्रयोग गर्नु बोइङको लागि एक झट्का हुनेछ । किनभने कम्पनीले वर्षौँदेखि उसको अधिक अनुभवी क्रू ड्र्यागनसँग प्रतिस्पर्धा गर्ने प्रयास गर्दै आएको छ ।

यस हप्ताको सुरुमा, नासाले दुई अन्तरिक्ष यात्रीहरूका लागि लुगाहरूसहित आईएसएसमा थप खाना र आपूर्तिहरू पुर्‍याउन स्पेसएक्स रकेट प्रयोग गरेको थियो ।

गत महिना छोटो प्रेस ब्रिफिङमा, बुच र सुनिताले उनीहरू फिर्ती यात्रामा ‘पूर्ण रूपमा विश्वस्त’ रहेको र स्टारलाइनर ‘वास्तवमै प्रभावशाली’ रहेको बताएका थिए ।

गत वर्ष, फ्रान्क रुबियो ३७१ दिन पछि आईएसएसबाट फर्केका थिए, जुन कुनै अमेरिकीले अन्तरिक्षमा बिताएको सबैभन्दा लामो समय हो।

सुनिता एक सेवानिवृत्त नौसेना हेलिकप्टर पाइलट हुन् भने बुच पूर्व लडाकु जेट पाइलट हुन् जो यसअघि दुई पटक अन्तरिक्षमा गइसकेका थिए । सुनिताले पत्रकारहरूलाई भनिन्, ‘हामी यहाँ पूर्ण रूपमा व्यस्त छौँ, दलमा एकीकृत भएका छौँ।’

‘हामीलाई घर फर्किएको जस्तो लाग्छ। यताउता तैरिँदा रमाइलो हुन्छ । अन्तरिक्षमा रहँदा र यहाँ अन्तर्राष्ट्रिय स्पेस स्टेसन टोलीसँग काम गर्न पाउँदा राम्रो लागिरहेको छ,’ उनले भनिन्।

पहिलो स्टारलाइनर मिसनले स्पेस स्टेसनमा भविष्यमा हुने मिसनको लागि यसको क्याप्सुलको नियमित प्रयोगको लागि मार्ग प्रशस्त गर्ने बोइङले आशा गरेको थियो । स्पेस एक्स क्रु ड्र्यागन २०२० देखि नासाको मिसनहरूको लागि अनुमोदन गरिएको छ।

बुच र सुनिताले सुरुमा योजना गरेको भन्दा धेरै समय अन्तरिक्षमा बिताउनु पर्ने भए पनि अरूले पृथ्वीको सतहमाथि योभन्दा धेरै लामो समय बिताइसकेका छन्। रुसी भलेरी पोल्याकोभले सन् १९९० को मध्यमा मिर स्पेस स्टेसनमा ४३७ दिन अन्तरिक्षमा बिताएका थिए।

गत वर्ष, फ्रान्क रुबियो ३७१ दिन पछि आईएसएसबाट फर्केका थिए, जुन कुनै अमेरिकीले अन्तरिक्षमा बिताएको सबैभन्दा लामो समय हो।

ब्रिफिङ र अन्तर्वार्तामा अन्तरिक्षमा अड्किएका दुई अमेरिकीहरू उनीहरूको अवस्थाको बारेमा उत्साहित छन् । ‘हामी यहाँ केही थप हप्ताका बस्नु परेकोमा गुनासो छैन,’ सुनिताले गत महिना भनेकी थिइन् ।

माइक वेन्डलिङ/बीबीसी