काठमाडौँ । कपाल झर्नु एक गम्भीर समस्या हो । विशेष गरी, कम उमेरका महिलाहरूमा यो समस्या तीव्र गतिमा बढिरहेको छ । 

यसको पछाडि धेरै कारणहरू हुन सक्छन्, जस्तै परिवर्तनशील मौसम, आहारमा समस्या, तनाव, हार्मोनल असन्तुलन र पेटको स्वास्थ्य।

त्यसैले, यदि तपाईंको कपाल झरिरहेको छ भने, त्यसलाई बेवास्ता गर्नुको सट्टा, डाक्टरसँग परामर्श गर्नु  उचित हुन्छ । समयमै उपचार गरेमा कपाल झर्ने समस्या रोक्न सकिन्छ । यसबाहेक, सही उपचारले कपालको वृद्धिमा सुधार आउन सक्छ र कपाल बाक्लो पनि हुन सक्छ ।

प्रश्न- कम उमेरमा कपाल झर्नुको मुख्य कारण के हो?
उत्तर – कपाल झर्नु एक प्राकृतिक प्रक्रिया हो, जसमा केही कपाल झर्छन् र नयाँ कपाल उम्रन्छन् । वास्तविक समस्या तब हुन्छ जब कपाल झर्छ तर नयाँ कपाल पलाउँदैन ।
प्रतिदिन १२५ वटा भन्दा बढी कपाल झर्छ भने त्यसलाई समस्या मानिन्छ । कपाल झर्नुका धेरै कारणहरू हुन सक्छन्। जस्तै :
•    तनाव
•    एनिमिया
•    पेटको स्वास्थ्यमा खराबी
•    पोषक तत्त्वको कमी
•    थाइराइड असन्तुलन
•    गर्भावस्था

प्रश्न- पेटको खराब स्वास्थ्य र कपाल झर्ने समस्या बिच के सम्बन्ध छ ?
उत्तर: कपाल प्रोटिन, पानी र केही आवश्यक तत्त्वहरू मिलेर बनेको हुन्छ । कपालको वृद्धिको लागि, शरीरलाई धेरै चीजहरू चाहिन्छ, जस्तै हर्मोन, खनिज र भिटामिन । यदि शरीरमा यी कुराहरूको कमी भयो भने, कपाल झर्न थाल्छ।

हामीले जे खान्छौँ, त्यो पेटमा स-साना तत्त्वहरूमा परिणत हुन्छ र शरीरको बाँकी भागमा पुग्छ । यदि पाचनमा कुनै समस्या छ भने यसले कपाल झर्ने समस्या निम्त्याउन सक्छ ।

प्रश्न: कपाल झर्नुले कुन पोषक तत्त्वको कमीलाई जनाउँछ ?
उत्तर- कपाल झर्नु केही पोषक तत्त्वको कमीको संकेत हुन सक्छ। जस्तै-
•    फलामको कमी (रक्तअल्पता) ले टाउकोको छालामा अक्सिजनको आपूर्ति कम गर्छ, जसले गर्दा कपाल कमजोर हुन्छ र झर्न थाल्छ ।
•    जिंकको कमीले कपालको वृद्धिलाई रोक्न सक्छ र कपाल झर्ने समस्या बढाउन सक्छ ।
•    कपाल केराटिन नामक प्रोटिनबाट बनेको हुन्छ । यदि खानामा प्रोटिनको कमी भयो भने कपाल कमजोर भएर झर्ने सम्भावना हुन्छ ।
•    भिटामिन बी १२ को कमीले टाउकोको रक्तसञ्चारमा असर गर्छ, जसले गर्दा कपाल झर्छ ।

प्रश्न- गर्भावस्था पछि कपाल झर्नु सामान्य हो ?
उत्तर: गर्भावस्था पछि कपाल झर्नु पूर्णतया सामान्य हो। यसलाई टेलोजेन इफ्लुभियम भनिन्छ । यो प्रायः बच्चा जन्मेको २-४ महिना पछि सुरु हुन्छ र लगभग ६-१२ महिनामा सामान्य हुन्छ । यद्यपि, यदि कपाल झर्ने समस्या तीव्र भयो वा लामो समयसम्म रह्यो भने, डाक्टरसँग परामर्श गर्नु राम्रो हुन्छ।

प्रश्न: के अत्यधिक हिट स्टाइलिङ वा रासायनिक उपचारले कपाललाई कमजोर बनाउन सक्छ?
उत्तर- हो, बिल्कुल । यसले कपाल टुक्रिने समस्या निम्त्याउन सक्छ । रिबन्डिङ, स्मूथनिङ, पर्मानेन्ट स्ट्रेटनिङ, पर्म र कपालमा लगाउने रङमा कडा रसायनहरू हुन्छन् जसले कपालको प्राकृतिक संरचनालाई परिवर्तन गर्छ, यसलाई कमजोर बनाउँछ । यसबाहेक, ब्लीचिङ र कपाल रंगाउँदा टाउकोको छाला सुख्खा हुन सक्छ र कपाल झर्छ ।

प्रश्न- तनाव र कपाल झर्ने बिच के सम्बन्ध छ?
उत्तर - कपाल झर्नुमा तनावले ठुलो भूमिका खेल्न सक्छ। यसले टेलोजेन इफ्लुभियम जस्ता समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ, जसमा कपालको फोलिकल्स चाँडै आराम गर्ने चरणमा जान्छन्, जसले गर्दा कपाल छिटो झर्छ। यसबाहेक, लामो समयसम्मको तनावले पनि एलोपेसिया एरियाटा जस्ता समस्याहरूलाई बढाउन सक्छ । यो एक यस्तो रोग हो जसमा शरीरको प्रतिरक्षा प्रणालीले कपालको फोलिकल्सलाई क्षति पुर्‍याउँछ, जसले गर्दा कपाल झर्छ।

प्रश्न- अस्वस्थकर खानाले कपालमा कस्तो असर पार्छ ?
उत्तर: अस्वस्थकर खानपानको प्रत्यक्ष असर कपालमा पर्छ किनभने हाम्रो कपालको वृद्धि र बलियोपन पोषक तत्त्वहरूमा निर्भर गर्दछ । यदि आहार उचित छैन भने, कपाल कमजोर हुन सक्छ र झर्न सक्छ, पातलो हुन सक्छ वा यसको चमक गुमाउन सक्छ ।

प्रश्न- कपाल झर्नबाट रोक्न कस्ता बानीहरू परिवर्तन गर्नुपर्छ ?
उत्तर: यदि तपाईंको कपाल लगातार झरिरहेको छ भने तपाईंले आफ्नो जीवनशैली र कपालको हेरचाहको दिनचर्यामा केही परिवर्तन ल्याउनु आवश्यक छ । उचित आहार, राम्रो कपालको हेरचाह र तनाव कम गरेर कपाल बलियो बनाउन सकिन्छ। जस्तै :
•    तनाव व्यवस्थापन
•    खराब हेयर केयर उत्पादनहरू प्रयोग नगर्ने
•    स्वस्थ बानी अपनाउने
•    कपालमा हिट वा केमिकल ट्रिटमेन्ट नगर्ने
•    आफ्नो भोजनमा पौष्टिक आहार सामेल गर्ने

प्रश्न- कपाल झर्नबाट रोक्नको लागि खानामा के परिवर्तन गर्नुपर्छ?
उत्तर: यसको लागि, तपाईंको खाने बानीमा केही आवश्यक सुधारहरू आवश्यक छन्। जस्तै-
•    कपालको संरचना मुख्यतया प्रोटिनबाट बनेको हुन्छ। त्यसैले, आफ्नो खानामा प्रोटिन अवश्य समावेश गर्नुहोस्।   यसका लागि चीज, तोफु, दाल र बदाम खानुहोस् ।
•    आइरनको कमी पूरा गर्न हरियो सागपात खानुहोस् ।

•    भिटामिन सीले कपाललाई क्षति हुनबाट जोगाउँछ। त्यसैले, आफ्नो खानामा सुन्तला, अम्बा, कागती, स्ट्रबेरी र ब्रोकाउली जस्ता भिटामिन सी युक्त खानेकुराहरू समावेश गर्नुहोस् ।
•    भिटामिन ईले कपालको लागि एन्टिअक्सिडेन्टको रूपमा काम गर्छ ।
•    जिंक कपालको स्वास्थ्यको लागि एक आवश्यक पोषक तत्त्व हो। यसले कपाल झर्नबाट रोक्न मद्दत गर्छ।
•    यसबाहेक, पर्याप्त मात्रामा पानी पनि पिउनुहोस्। यसले शरीरमा हाइड्रेसन कायम राख्छ ।