नेपाल ललितकला प्रज्ञा प्रतिष्ठानले २०२२ सालदेखि हरेक वर्ष नक्सालस्थित सीता भवनको विशाल कक्षमा राष्ट्रिय कला प्रदर्शनी गर्थ्यो । २०७२ को भूकम्पले सीता भवनलाई क्षति पुर्याएपछि त्यसकै वरपर स–सानो टहरामा यो प्रदर्शनी हरेक वर्ष भइरहेको छ ...
पुस्तक र दस्ताबेजहरूका अनुसार, १६७ वर्षअघि आजैका दिन (सन् १८५७ मार्च ८) न्युयोर्कका कपडा कारखानामा काम गर्ने महिलाहरूले आफूहरूको हकहितका लागि आन्दोलन गरेका थिए । त्यतिबेला उनीहरूले १५–१६ घन्टा काम...
संसद्मा छ, विद्यालय शिक्षा ऐन । बहसमा छ, उच्च शिक्षा ऐन । पहिलो ऐनमा सांसद तथा मन्त्रीका संशोधन आएका छन्; सरोकारवालाहरूले सुझाव दिइरहेका छन् । नेतृत्व भने यस ऐनमा संशोधन...
काठमाडौँ । २०४२ तिरको एक दिन, अहिलेका चर्चित लोकगायक तथा संगीतकार नारायण रायमाझीको भेट कलाकार लोकबहादुर क्षेत्रीसँग भयो । क्षेत्री रेडियो नेपालका कलाकार थिए । रायमाझी रेडियोमा स्वर परीक्षाको उद्देश्यले...
‘तीसको दशक । भक्तराज आचार्यको भव्य भाकाले भावविभोर दशक । कतै भक्तिभावले भरिएको भजनमा आध्यात्मिक चेतना टुसाइरहेका हुन्थे । कतै शास्त्रीय सुगम सङ्गीत सुसाइरहेका हुन्थे,’ क्षेत्रप्रताप अधिकारीले लेखेका पंक्ति हुन्...
यही फागुन ४ गतेदेखि कलाकार विजेन्द्र श्रेष्ठको ‘भिजन अनफोल्ड’ अर्थात् ‘दृष्टिको अभिव्यक्ति’ शीर्षकको एकल कला प्रदर्शनी गरियो, नेपाल आर्ट काउन्सिलमा । दुईदिने (फागुन ४–५) यस प्रदर्शनीमा निकै दर्शकको उपस्थिति रह्यो...
आजभन्दा ७३ वर्षअघि एक सय तीन वर्षे लामो जहाँनियाँ राणाशासन ढलेर प्रजातन्त्र आउनुको पछाडि चारवटा परिस्थिति कारक थिए — १) जंगबहादुरको जातीय कानुन (१९१० को मुलुकी ऐन) । २) राणाहरूभित्र...
उराठलाग्दो अर्को बिहान । हिउँद ढलेर जान लागेको छ तर जाडोको झनै बैँस चढेजस्तो छ । मुटुधरि ठिहिर्याउने स्याँठ चलिरहेछ । मखमलीको फाटेर धुजाधुजा भएको मनजस्तै छ वातावरण– हुस्सु लागेको,...
यही माघ १७ गते ८३ वर्षीय वरिष्ठ कलाकार हेम पौडेल अस्ताए । जलरंगी पारदर्शी दृश्यचित्रमा प्रखर उनी आफ्नो जीवनमा चराको कला बनाउन बढी संलग्न रहे । चराको अति सुन्दर चित्र...
चन्द्रपात्रो अनुसार माघ शुक्ल प्रतिपदादेखि ल्होछार मनाइन्छ । तामाङ भाषामा ‘ल्हो’ भनेको वर्ष र छार भनेको नयाँ हो । तसर्थ ल्होछारको शाब्दिक अर्थ नयाँ वर्ष हुन्छ । आजदेखि २८६०औँ सोनाम...
यस गोष्ठी संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको अभ्याससँग सम्बन्धित भनिएको छ, यसमा मुख्य शब्द ‘अभ्यास’ लाग्छ । समाजले, बेलाबेलामा भएका आन्दोलनहरूले र संविधानले जे–जस्तो अपेक्षा गरेको हो, सो अनुसार संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको...
मलाई कविता पढ्न मन पर्छ । रघुवीर सहाय जो दिनमानको सम्पादक हुनुहुन्थ्यो, उहाँको ‘दो अर्थ का भय’ शीर्षकको लामो कविताको छोटो अंश यहाँ उद्धृत गर्न चाहन्छु । यो कविता हिन्दीमा...
आज यहाँ जुन शीर्षक चयन गरिएको छ, अभ्यासमा संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र । यो विचारको उद्भव कसरी भयो ? म त्यसतर्फ जान चाहन्छु । मलाई सम्झना छ, ०५६ देखि ०५९ सालतिर...
काठमाडौँ । ओलम्पियन मुकुन्दहरि श्रेष्ठले जितेर मात्रै होइन, हारेर पनि इतिहास रचेका छन् । अर्का ओलम्पियन बैकुण्ठराज मानन्धरले भाग लिएको हरेक स्पर्धामा उनी सधैँ दोस्रो भए, तर म्याराथनको रिबन चुम्ने...
संस्कारको झिरमा उनिएका रङ्गहरू गाढा छन् अझै अनकन्टार प्रदेशमा । तुइनमा झुन्ड्याइएको फलामको पेरुङ्गोमा राजन रावत, म र हुम्लाका एक पत्रकार बसेका थियौँ । त्यो पेरुङ्गोलाई वारि ल्याउनुपरे वारिको...
काठमाडौँ । २०६१ साल माघ १९ गते राजा ज्ञानेन्द्र शाहले ‘कु’ गरी शासन सत्ता हातमा लिँदै छन् भन्ने गाइँगुइँ हल्ला चलेको थियो । तर पुष्टि हुने आधार कतै भेटिएको थिएन...
काठमाडौँ । हाम्रो राजनीतिक इतिहासमा ‘१९ माघ’ दुईपटक कालो दिन भएर आयो— पहिलोपटक, २०१४ सालमा । त्यतिबेला राजा महेन्द्रले संविधानसभाको चुनाव नगरी प्रतिनिधिसभाको चुनावको घोषणा गरे । त्यसयता जनताका प्रतिनिधिले...
‘बाँकावीरले पहिलोपल्ट राणाशासनका विरुद्ध लड्नुपर्छ भनेर सेना नै संगठन गरेका थिए । उनलाई पछि राणाशासनले गिरफ्तार गरेर हत्या गर्यो । उनी पहिलो सहिद हुन् । पहिलो सहिदका सम्बन्धमा अलिकति कन्फ्युजन...
हामीकहाँ सहिद दिवस मनाउने प्रचलन जेलबाट सुरु भएको थियो । राणाशासनका विरुद्ध आवाज उठाएर वा गतिविधि गरेर जेलमा परेकाहरूले जेलमै सहिद दिवस मनाउँदै आएका थिए । राणाशासकले १९९७ सालको माघ...
ललितपुरको पुल्चोकमा अवस्थित ‘विकल्प’ कला दीर्घामा २१ डिसेम्बर २०२३ देखि १८ जनवरी २०२४ सम्म नवयुवा कलाकार विनय हुँमागाईंको एकल चित्रकला प्रदर्शन भयो । ‘द आइडिया अफ् ह्याभिङ नो आइडिया’...
आज २१ जनवरी लेनिनको मृत्युको सय वर्ष पुगेको दिन । हामी आज यहाँ लेनिनको मृत्युमा शोक मनाउन भेला भएका होइनौँ, न त लेनिनले सय वर्षअघि यस लोकलाई विरासतमा छाडेर गएको...
तामाङ शब्द ‘तपुस्यप’को नेपाली अनुवाद ‘घोडचढी नाच’ हुन्छ । तामाङ भाषामा ‘त’ले घोडा, ‘पु’ अर्थात् ‘पुम्पल’ले चढेको र ‘स्यप’ले नाचको अर्थ दिन्छ । अर्थात् तपुस्यप भनेको घोडचढी जस्तो बनेर नाचिने...
काठमाडौँ । पेप्सी, मिरिण्डा, माउण्टेन ड्यु, सेभेन अप, स्लाइस, स्टिङ इनर्जी ड्रिङ्क, इभरभेस सोडा लगायतका उत्पादन गर्दै आएको बहुराष्ट्रिय कम्पनी वरुण वेभरेजविरुद्ध दायर नक्कली भ्याट बिल खरिदको मुद्दामा अदालतले कम्पनीलाई...
‘विभिन्न राष्ट्रका पाँच खेलाडीलाई नकआउट गरेर मैले स्वर्ण जितेँ र मिस्टर नकआउटको उपाधि पाएँ । मेरो खेल जीवनको सबैभन्दा अविस्मरणीय क्षण त्यही थियो,’ ४० वर्षअघि आफूले इतिहास रचेको स्वर्णिम क्षणको...
२०४५-४६ सालतिर । जङ्गबहादुर खत्रीले भेडा र खसीलाई बोकाएर जाजरकोटको खलङ्गाबाट जुम्लाको चन्दननाथमा मकै र गहुँ ल्याउँथे । खलङ्गाबाट चन्दननाथसम्म आइपुग्न भेडा-बाख्रालाई १५-१६ दिन लाग्थ्यो । सुर्खेतको छिन्चुबाट उनले चन्दननाथसम्म...
काठमाडौँको सानो भर्याङस्थित ‘स्वस्तिश्री गुरुकुल आईबी वर्ल्ड स्कुल’ले जाजरकोट भूकम्पपीडितको सहयोगार्थ ‘हिलिङ जाजरकोट’ नाम दिएर फरक खालको कला गतिविधि सम्पन्न गर्यो । एउटा स्थानमा कला कार्यशाला गरियो भने कार्यशालामा सिर्जित...
बारा । जीतपुरसिमरा उपमहानगरपालिका–१८ का हस्तबहादुर आलेले २०७२ साल जेठ १६ गते छोरा सुरेश आलेलाई अन्तिमपटक राम बहादुर बम्जनको आश्रमका लागि घरबाट बिदाइ गरेका थिए । बिदाइ गर्ने बेला...
ललितपुरस्थित ‘क्लासिक कला दीर्घा’मा भर्खरै १६ कलाकारको सामूहिक चित्रकला र मूर्तिकला प्रदर्शनी गरियो । २०२३ को डिसेम्बर १२–३० सम्म चलेको यस प्रदर्शनीमा थाइल्यान्डका चारजना (जारुवान मुइन्याख्वा क्रिपोल किटिसिरोट, नेत्सुरी टेकाविरियाविसिन,...
हामी आजको वामपन्थको कुरा गर्दैछौँ । आजको वामपन्थलाई कसको आँखाबाट हेर्ने, वृद्ध वा ज्येष्ठ कमरेडको आँखाबाट कि युवाहरूको आँखाबाट ? हामी मञ्चमा बस्नेहरूले उमेर समूहका हिसाबले झन्डै झन्डै प्रौढहरूको...
४७ वर्षअघि आजकै दिन (२०३३ साल पुस १६ गते) बीपी कोइराला, गणेशमान सिंह र केही कांग्रेस कार्यकर्ता राष्ट्रिय मेलमिलापको नीति लिएर स्वदेश फर्केका थिए । बीपीलाई विमानको ढोकैबाट पक्राउ गरी...
महेन्द्र राजमार्ग अहिले पूर्व–पश्चिम राजमार्गको नामले चिनिएको छ । पूर्वमा सप्तकोशीपारि र पश्चिममा बलानपारि फैलिएको सप्तरी जिल्ला अहिले कोशी र बलान नदीबिच समेटिएको छ । सप्तरीको शिरान चुरे पवर्तको फेदैफेद...
पारदर्शी पर्दाभित्र एक जोडी स्त्री आत्ममुग्धताको अवस्थामा देखिन्छन् । उनीहरूले बिस्तारै शरीरको भाषामार्फत आफ्ना आनन्द र पीडाहरूलाई अभिव्यक्त गर्न थाल्छन्, क्रमशः पीडाको एउटा चरमोत्कर्षमा पुग्छन् र पारदर्शी पर्दा च्यात्छन् ।...
काठमाडौँ । नेपाली कांग्रेस जाजरकोटकी सांसद मैना कार्कीले हालै त्रिभुवन विश्वविद्यालयले गरेको ४९ औँ दीक्षान्त समारोहमा भाग लिइन् । राजनीतिक शास्त्रमा एमए गरेकी उनको पीएचडी गर्ने धोको पनि छ तर सांसदको...
काठमाडौँ । ‘कृष्णप्रसाद भट्टराईको भौतिक सम्पत्ति भनेको– केही पुस्तक, एउटा दराज, एउटा बिछ्यौना, डायरी राख्ने एउटा टिनको बाकस, ओढ्ने छाता र पानी खाने माटाको सुराही मात्र हो । उनी प्रधानमन्त्री...
२०३५ सालतिर । असहायजस्तै देखिने एउटी महिलाले उपचारको अपेक्षासहित नरदेवी चिकित्सालयको प्राङ्गणमा पाइला राखिन् । त्यहाँ भर्ना भएर उपचार गर्न कोही अभिभावक साक्षी बस्नुपथ्र्यो । सुन्निएको शरीर, मैली–निन्याउरी, कपाल झ्याम्ल्याङ्ङ...
दिवंगत मूर्धन्य कलाकारहरूको स्मृति दिवस मनाउने चलन नेपालमा भित्रिसकेको छैन, १३औँ शताब्दीका कलाकार अरनिकोलाई यदाकदा सम्झनेबाहेक । यसपालि भने ‘नेपाल ललित कला प्रज्ञा प्रतिष्ठान’ले दिवंगत कलाकार पुरन खड्का (वि.सं. २०१२–२०७३)का...
कमसेकम म आफूलाई ढाँट्दिनँ । म खसोखास राजनीतिक चोर हुँ । अहिले चुनावी आचारसंहिताले मलाई तँ मौन अवधिमा बस् भनेको छ । त्यसैले अहिले आफैँसँग आफ्नो पौरख, आफ्नो दौलत, आफ्नो...
पुर्खाहरूको भनाइमा १२ वर्षमा खोला फर्किन्छ । सात वर्ष थपेर म १९ वर्षपछि गाउँ फर्किएँ । लगभग दुई दशकमा धेरै परिवर्तन भएछ । एउटै कुरा परिवर्तन भएनछ- मेरो मन ।...
‘नेपालमा ऊनबाट बनेका वस्तुको बेपार विदेशमा चलेको वर्णन अहिलेभन्दा २३०० वर्ष पहिलेदेखि पाइएको छ । कौटिल्यले नेपालमा बनेका आठपाटे राडी, घुमराडी असल हुन्छन् भनी लेखेका छन् । बौधायनले उत्तरका मानिसहरू...
काठमाडौँ । श्री ३ वीरशमशेरले सामवेदको यज्ञ गर्ने भए । यसका लागि विद्वान् व्यक्ति को छ भनी खोज्दा पं. देवचन्द्र रेग्मी (१९२६–१९८४) को नाम वीरशमशेरको कानमा पुग्यो । देवचन्द्रले बनारसमा...
मल्लकालमा आम जनताबीच कामको बाँडफाँड गर्दा चित्रकारिताको काम भएको नेवार समुदायभित्रको चित्रकार थरधारीमा पर्न गयो । तत्पश्चात नेवार समुदायका अनुष्ठान तथा संस्कृतिका लागि आवश्यक चित्र बनाउने काम चित्रकार थरधारीले गर्दै...