काठमाडौँ । इन्डियन प्रिमियर लिग (आईपीएल) को १८औँ संस्करण रोचक मोडमा पुगेको छ । प्रतियोगिताको प्ले–अफ चरणमा पुग्ने तीनवटा टोलीको टुङ्गो लागिसकेको छ भने एउटा टोलीको छिनोफानो हुन बाँकी छ ।
 
प्ले–अफ चरणको पुग्ने बाँकी एक स्थानका लागि दुई टोली दौडमा छन् । यो संस्करणमा आईपीएल इतिहासका केही महारथी टोली लज्जास्पद प्रदर्शनसहित उपाधि होडबाट बाहिरिइसकेका छन् । यो सूचिमा पाँच पटकको च्याम्पियन चेन्नई सुपर किङ्स पनि परेको छ । 

आईपीएलको यसअघिका संस्करणमा अलराउन्डर खेलाडीहरुको बोलबाला रहने गरेको थियो । अधिकांश खेलको नतिजामा अलराउन्डर खेलाडीको प्रदर्शन निर्णायक बन्ने गरेको थियो । 

अघिल्लो सिजन कोलकाता नाइट राइडर्सलाई च्याम्पियन बनाउन पनि अलराउन्डर सुनिल नारिनको प्रदर्शन अब्बल थियो । अघिल्लो सिजन अलराउन्डर सुनिल नारिनले कुल चार सय ८८ रन बनाएका थिए भने १७ विकेट पनि लिएका थिए । 

सन् २०२३ को आईपीएलको फाइनलमा पनि गुजरात टाइटन्सविरुद्ध अन्तिम दुई बलमा १० रन बनाउँदै अलराउन्डर रविन्द्र जडेजाले चेन्नई सुपर किङ्सलाई च्याम्पियन बनाएका थिए । त्यो खेलमा चेन्नईले गुजरातलाई पाँच विकेटले हराएको थियो । 

तर, जारी सिजनको आईपीएलमा भने अलराउन्डर खेलाडी खासै प्रभावशाली देखिएका छैनन् । अघिल्लो सिजनको आईपीएलमा एक सयभन्दा बढी रन बनाउने र १० भन्दा बढी विकेट पनि लिने खेलाडीको सङ्ख्या उल्लेख्य थियो । 

१८औँ संस्करणको तुलनामा अघिल्लो संस्करणमा यस्ता खेलाडीको सङ्ख्या चार गुना बढी थियो । जारी सिजनको आईपीएलमा एक सयभन्दा बढी रन बनाउँदै १० भन्दा बढी विकेट लिने अलराउन्डरको सङ्ख्या केवल दुई छ ।
 
कोलकाताका सुनिल नारिन र मुम्बई इन्डियन्सका हार्दिक पाण्ड्याले मात्र जारी सिजनमा यस्तो सफलता हात पार्न सकेका छन् । यो सिजन हालसम्म हर्दिकले एक सय ५८ रन बनाएका छन् भने १३ विकेट पनि लिएका छन् । 

सुनिल नारिनले पनि हालसम्म दुई सय १५ रन बनाएका छन् भने १० विकेटसमेत लिएका छन् । अघिल्लो सिजन भने आठभन्दा बढी खेलाडीले एक सयभन्दा बढी रन बनाउनुका साथै १० भन्दा बढी विकेट समेत लिएका थिए । 
अघिल्लो सिजन सुनिल नारिन, आन्द्रे रसेल, साम कर्रन, क्यामरन ग्रिन, अक्षर पटेल, हार्दिक पाण्ड्या, प्याट कमिन्स र राशिद खानले यस्तो उपलब्धि हासिल गरेका थिए । 

क्रिकेट विश्लेषकका अनुसार, अलराउन्डर खेलाडीको प्रभावकारिता कम हुँदै जानुको प्रमुख कारण ‘इम्प्याक्ट प्लेयर’ सम्बन्धि नियम हो । 

यो नियम अनुसार, टोलीहरु ११ को सट्टा १२ जना खेलाडीसहित मैदानमा ओर्लने गरेका छन् । खेलका क्रममा टोलीहरूले आवश्यक्ता अनुसार प्लेइङ–११ मा रहेका कुनै पनि खेलाडीको सट्टामा अर्को कुनै ब्याट्सम्यान वा बलरलाई मैदानमा ओराल्न सक्छन् । 

राजस्थान रोयल्सका प्रमुख प्रशिक्षक राहुल द्रविड आईपीएलमा लागू  गरिएको ‘इम्प्याक्ट प्लेयर’ को नियमले अलराउन्डर खेलाडीहरुलाई निरुत्साहित पार्दै लगेको धारणा राख्छन् । उनका अनुसार, यो नियमले अलराउन्डर खेलाडीको भूमिकालाई संकुचित बनाएको छ । 

पहिले टोलीमा ११ जना खेलाडीमात्र रहन्थे । यस्तो स्थितिमा अलराउन्डर खेलाडीले अवस्था अनुसार, ब्याटिङ वा बलिङ गर्ने अवसर बढी प्राप्त गर्थे । तर, ‘इम्प्याक्ट प्लेयर’ को नियम लागू भएपछि टोलीहरूले वैकल्पिक रूपमा परिस्थिति अनुसार, विज्ञ बलर वा ब्याट्सम्यानलाई नै मैदानमा ओराल्छन् । 

मुम्बई इन्डियन्सका प्रमुख प्रशिक्षक माहेला जयाबद्र्धने पनि द्रविडको यो विचारमा सहमत देखिन्छन् । उनका अनुसार, ‘इम्प्याक्ट प्लेयर’ को नियम लागू भएपछि टोलीहरूले एउटा अलराउन्डरलाई त पूर्णकालीन रूपमा टोलीमा समेट्न सक्छन् तर, यस्तो स्थितिमा अन्य अलराउन्डर टोलीमा अटाउँदैनन् । 

किनभने टोलीहरिसँग खेलको बिचमै विज्ञ बलर वा विज्ञ ब्याट्सम्यानलाई मैदानमा ओराल्ने अवसर प्राप्त हुन्छ ।