कुकुरको कुरा गर्ने बित्तिकै हामीले सोच्छौं– यो त घरमा पालिने प्राणी हो । यो कुरा केही साँचो हो तर पूरै साँचो भने होइन । घरमा पालिने कुकुरबाहेक जंगलमा पनि कुकुरहरु हुन्छन् । उनीहरु अरु जंगली ...
आज सन् २०२० को दोस्रो चन्द्रग्रहण लाग्दैछ जसलाई नेपालबाट पनि देख्न सकिन्छ। यो चन्द्रग्रहण खग्रास वा खण्डग्रास नभएर पेनम्ब्रल चन्द्रग्रहण हो। नेपाल एस्ट्रोनोमिकल सोसाइटी (नासो) का अध्यक्ष सुरेश भट्टराईका अनुसार,...
‘साबुपानी लगाएर कम्तिमा २० सेकेन्ड मिचिमिची आफ्नो हात धुनुस्,’ कोभीड–१९ महामारी फैलिएका बेला अमेरिकी रोग नियन्त्रण तथा रोकथाम केन्द्र (सीडिसी) ले यही सल्लाह दिएको छ । किनभने साबुनमा पाइने तत्त्वले...
विश्वव्यापी रुपमा कोभिड– १९ ले पारेको प्रभाव र त्यसको समाधानको खोजीको प्रयास स्वरुप नेपालमा नासा स्पेस एप्स कोभिड–१९ च्यालेन्जकाे आयाेजना हुने भएको छ । नेपाल एस्ट्रोनोमिकल सोसाइटी (नासो) को...
मानव शरीर विकासको लागि आवश्यक हर्मोनहरुको उत्पादन पिट्यूटरी ग्लाण्डको एन्टोरिया लोब (Anterior lobe of pituitary gland) मा हुन्छ । यस हर्मोनले एमिनो एसिडको ग्रहण एवं बोसोको प्रणालीलाई नियन्त्रण गर्दछ ।...
लामो समयदेखि के विश्वास गरिँदै आइएको थियो भने, चराले गन्ध थाहा पाउँदैन, त्यसले देखेको भरमा मात्र आफ्नो शिकार पत्ता लगाउँछ । तर पछिल्लो चरणमा वैज्ञानिकहरुले पत्ता लगाएका छन्,...
वैज्ञानिकहरुले एउटा त्यस्तो सूक्ष्मजीव फेला पारेका छन्, जसले औलो रोग (मलेरिया) को संक्रमणबाट लामखुट्टेलाई भने पूर्ण रुपमा जोगाउने गरेको छ । केन्या र बेलायतका टोलीले यो खोजमा मलेरिया रोगको...
नेपाल एस्ट्रोनोमिकल सोसाइटीले एक विज्ञप्ति जारी गरी सामाजिक संजालमा भईरहेका चर्चा, केहि राष्ट्रिय, क्षेत्रीय तथा अन्तर्राष्ट्रियस्तरका अनलाइन पोर्टलमा आएका क्षुद्रग्रह १९९८ ओ.आर.२ सम्बन्धी समाचारहरुले नेपाली जनमानसमा पर्ने गरेको...
लगभग एक लाख वर्ष अगाडि अफ्रिकामा आफ्नो शैशवकालको कोक्रो छाडेर बाहिर बामे सर्दा मानवता कति अबोध देखिँदो हो ! हिँड्दै र दुनियाँमा फैलदै जाँदा बाटोमा उसले औजार बनायो !...
फेसबुकले केयर रियाक्सन थपेर आफ्नो लाइक रियाक्सनलाई विस्तार गर्दैछ । महामारीको एकआपसमा समर्थन देखाउनका लागि मानिसहरुलाई सहयोग गर्न यस्तो रियाक्सन वृद्धि गरिने फेसबुकले जनाएको छ । मानिसको अनुहारले हृदयलाई...
नेपाल एस्ट्रोनोमिकल सोसाइटीले यो वर्षको पहिलो उल्कावर्षा ‘वीणा उल्कबर्षा’ आज रातिबाट सक्रिय हुँदै गरेको जानकारी दिएको छ । सोसाइटीले दिएको जानकारी अनुसार यो उल्कावर्षा वैशाख १८ गतेसम्म सक्रिय...
‘एयर कन्डिसनरबाट आउने शक्तिशाली हावाले एक व्यक्तिको मुख वा नाकबाट निस्कने तरल पदार्थलाई अर्को व्यक्तिसम्म पु¥याउन भूमिका खेल्नसक्छ,’ गोन्जाओ शहरमा गत जनवरीको अन्त्यमा गरिएको अध्ययनले भनेको छ । रोग...
सामाजिक सञ्जालमा एउटा मेसेज निक्कै भाइरल हुने गरेको छ: नियमित रुपमा मनतातो पानी पिउने गर्यो र मुख सुख्खा राखेन भने कोरोना भाइरसबाट बच्न सकिन्छ । त्यसै गरी, बेला...
कोरोना महाव्याधिको प्रकोपले संसारभरि आक्रान्त बनाइरहेको बेला अहिले सर्वत्र सिफारिश गरिने कुरा भएको छ : सामाजिक दूरी अर्थात् सोसियल डिस्ट्यान्स । कतिले त यसलाई सामाजिक दूरी नभनेर भौतिक दूरी भनिनुपर्छ...
ख्याल गर्नैपर्ने कुरा के हो भने कोरोनाको लक्षण नै नदेखिइकन वा सामान्य लक्षण देखिएका मानिसहरुबाट पनि कोरोना भाइरस सर्न सक्छ । वास्तवमा, त्यस्ता मानिसहरुको माथिल्लो स्वासप्रस्वास नलीमा कोरोनाभाइरसको लोड धेरै...
संसारमा मान्छे/मानवता नै चाहिन्छ भन्ने जिद्दी गर्नुहुन्छ भने पनि प्रागऐतिहासिक यो घटनाले तपाईंलाई अलि राहत दिन सक्छ । घटना आजभन्दा ७५ हजार बर्ष पुरानो हो । मानवता...
हामीले काँटी वा फलामबाट बनेको कुनै पनि वस्तुलाई चिसो या ओसिलो ठाउँमा केही दिनको लागि राख्यौँ भने त्यसमा खिया लाग्ने गर्छ । मानौं त्यसमा कसैले आएर रातो रंग लाइदिएको...
0 विश्वका ४६ प्रतिशत व्यक्तिहरुको रगत ‘ओ’ ग्रुपको रहेको हुन्छ । 0 मानव शरीरमा सबभन्दा लामो शिरा ‘तल्लो भेनाकाभा’ (Inferior Venacava) हो । त्यसले मुटुभन्दा तलका अंगहरु र मुटु...
लाखौं हज्जारौं वर्ष पहिले पृथ्वीको धेरैजसो भाग जंगलले भरिएको थियो । त्यस समयमा यस संसारमा धेरै ठूला जनवारहरु बस्ने गर्थे । तिनीहरु धेरै ठूला र बलिया थिए ।...
नेपाल विज्ञान तथा प्रविधि प्रज्ञा–प्रतिष्ठान (नास्ट) का उपकुलपति सुनिलबाबु श्रेष्ठले छिट्टै युवा वैज्ञानिक फोरमको शुरुआत गरिने बताएका छन् । बुधबार आयोजित ‘एकवर्षे कार्यकालको समीक्षा’मा उनले वैज्ञानिक क्रियाकलापमा प्रोत्साहन र युवा...
पृथ्वीको दुई तिहाई भाग पानीले ढाकिएको छ । यो कुरा हामी सबैलाई थाहा भएकै कुरा हो । तर त्यो पानीले ढाकिएको विशाल क्षेत्रभित्र अनन्त रहस्यहरु लुकेर रहेका छन् । आजसम्म...
संसारकै सबैभन्दा विषालु विरुवा अस्ट्रेलियामा पाइने गिम्पी गिम्पीलाई मानिन्छ । यो विरुवालाई ‘सुसाइड प्लान्ट’ भनेर पनि चिनिन्छ । यसको पातहरु हाम्रोतिर पाइने सिस्नोजस्तै मसिनो पोल्ने रौजस्ता काँडाहरुले भरिएका...
२०४६ सालको आन्दोलनको बेलाको घटना हो । पञ्चायती व्यवस्थाको अन्तको माग गर्दै जुलुस काठमाण्डौको रत्नपार्कमा अगाडि बढिरहेको थियो । बागबजारमा पुलिसको ठुलै जमात खडा थियो । अचानक “डुंग” ‘गोली...
मान्छेको कानले कम्तिमा ३० हर्ज तरंगको मसिनो आवाजलाई सुन्न सक्छ । त्यसैगरी, मान्छेले अधिकतम २० हजार हर्ज तरंगको आवाज सुन्न सक्छ । त्यो भन्दा माथिल्लो तरंगको आवाज यति...
अठाह्रौं शताब्दीको पूर्वार्द्धसम्ममा सूक्ष्म जीवाणु अर्थात् व्याक्टेरियाको बारेमा कुनै किसिमको जानकारी थिएन । तर हाल आएर यस्ता सूक्ष्म जीवाणुहरु पत्ता लगाइएका मात्र नभई यिनीहरुबाट हुने फलदायी र हानिकारक क्रियाकलापहरुबारे...
हेर्दा कपास जस्तै दृखिने बादल बास्तवमा पानीको बाफले बनेको हुन्छ । नदी, ताल, समुद्र भिजेको जमीन आदिबाट बाफ भएर आकाशमाथि पुग्दा पानीका कणहरु एक आपसमा आकर्षित भई नजिकिँदै बादलको सृजना...
अफ्रिकी मुलुक इथियोपियामा झन्डैझन्डै पूर्ण अवस्थाको प्राचीन मानव खप्पर फेला परेको छ । उक्त खप्पर आजभन्दा ३८ लाख वर्ष पहिले यस धरर्तीमा विचरण गर्ने मानव पुर्खाको हो भन्ने विश्वास गरिएको...
के तपाईंले जुनकिरी देख्नु भएको छ ? देख्नु भएको छ भने अवश्य तपाईंले त्यसको जीउमा कहिले बल्ने र कहिले निभ्ने बत्ती पनि देख्नु भएको छ होला । विशेष गरेर स–साना...
हामी हाम्रा वातावरण वरिपरिका गन्ध तथा वासनाहरु थाहा पाउने गर्दछौं । यी गन्ध तथा वासनाहरु हामीहरु कसरी थाहा पाउँदछौ त ? मानिसहरुको नाकको दुवै छिद्रहरुभित्र लगभग २५० वर्ग...
हामी मनोरञ्जनका लागि गीत संगीत सुन्छौ । कुनै कुरा कसैलाई बताउनु पर्यो भने वा अभिव्यक्तिको माध्यमको रुपमा पनि आवाजकै प्रयोग गछौं । यो सबै कुरा हाम्रो कानको सुन्ने शक्तिको कारणले...
हामीले शरीरिक अभ्यास गर्यो भने मासु ठुलो हुन्छ र राम्रो गरी बढ्छ । हड्डीमा टाँसिएर रहेका मांसपेशीहरुकै कारण हाम्रो शरीर चल्न सकेको हो । तर यो कुनै...
वर्षमास लाग्यो कि हामी विषालु सर्पले टोकेर धेरै मान्छेहरु मरेको खबर अखबार, टेलिभिजन तथा रेडियोमा पढ्न, हेर्न तथा सुन्न पाउँछौ । यसरी मर्नेहरुमा कति त विष नै नभएका...
एजेन्सी । सगरमाथा र हिमालय क्षेत्र वरपर झार र घाँस उम्रिन थालेको छ । हिमालय क्षेत्र संसारमा सबैभन्दा तिव्र गतिमा तापमान वृद्धि भइरहेको क्षेत्र हो । हिमक्षेत्र वनस्पतिको वृद्धिले...
अधिकांश बोटविरुवाहरुको रंग हरियो हुन्छ । यो हरियोपना बोटविरुवाहरुको विशिष्टता हो । यो एउटा विशिष्टताले नै मात्र पनि प्राणी र बोटविरुवामा सजिलै भिन्नता गर्न सकिन्छ । बोटविरुवालाई...
बिहान सबेरै उठेर सूर्यको न्यानो प्रकाशमा बस्न अति नै रमाइलो हुन्छ । सूर्यको प्रकाशले गर्दा रातको अन्धकारको अन्त्य हुन्छ । यसले संसारलाई नै उज्यालो बनाइदिन्छ । सूर्यकै प्रकाशले हाम्रो वरपरको...
चकलेट धेरैलाई मन पर्छ । चकलेट भन्नेबित्तिकै गुलियो र मीठो भन्ने बुझिन्छ । तर वास्तवमा चकलेट बनाइने मुख्य पदार्थ आफैं चाहिँ गुलियो हुँदैन । त्यो तीतो तीतो हुन्छ...
साँप तपाई हमीलेदेखे जानेकै जीव हो यो टाउकोदेखि पुच्छारसम्म नै करीब करीब डोलो हुन्छ । यसको एका पट्टि मुख र अर्कोतिर पुच्छर हुन्छ । यो लचिलो हुन्छ ।...
हाम्रो शरीरमा करीव ६ सय पचास वटा मांशपेशीहरु हुन्छन् । र, प्रत्येक मांशपेशीका आफ्नै निश्चित कामहरु हुन्छन् । हाम्रो शरीरको तौलको करीब ४० प्रतिशत भाग त मासु नै हुन्छ । ...
व्हेल र डल्फिन पनि हामी मानिसजस्तै स्तनपायी जनावर हुन् । त्यही भएर तिनीहरुको विभिन्न कुराहरु हामीसँग मिल्दाजुल्दा छन् । तिनीहरुको हाडको बनावट पनि हाम्रो जस्तो नै हुन्छ ।...
तपाईं कपाल वर्षभरिमा कतिपटक काटनु हुन्छ ? तपाईं–हामीमध्ये प्रायःधरै महिना–दुई महिनामा कपाल काट्छौं होला । तपाईं– हामीले याद गरेको पनि होला–तालु खुइले बन्दै गईरहेको वइक्तिमा कपाल त्यति चाँडो...
धमिराको रानी धमिरा तपाईं हामीले देखिरहेको जीव हो । मौरी, कमिलाजस्तै यो जीव पनि रानीको नेतृत्वमा समूहमा बस्ने गर्छ । रानीको मुख्य काम नै अण्डा पार्ने हो । धमिराका कतिपय प्रजातिमा त रानीले...