काठमाडौँ । प्रधानमन्त्री निवास बालुवाटारमा आइतबार बिहान ८ः३० देखि सोमबार बेलुका ८ः३० सम्म करिब ३६ घण्टाभित्र निकै उथलपुथल भयो । प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले एक वर्ष २ महिना १० दिनमा फेरि पुरानै सत्ता समीकरण (एमाले–माओवादी) बिउँताएका छन् ।

सोमबार अपराह्न ५ बजे नयाँ गठबन्धनको सरकार बन्यो । एमाले, माओवादी र रास्वपाबाट एक÷एक मन्त्री समेटेर प्रधानमन्त्री प्रचण्डले सरकार पुनर्गठन गरे । मन्त्रीमण्डल पुनर्गठन भएसँगै कांग्रेससँगको एक वर्षे सहयात्रा टुटेको हो ।

संयोग नै मान्नुपर्छ, गत वर्ष फागुन १२ गते प्रधानमन्त्री निवास बालुवाटारमा एमालेसँग सम्बन्ध विच्छेद गरी प्रचण्डले कांग्रेससँग सत्तामा सहकार्य गरेका थिए ।

एक वर्ष ९ दिन सत्ता सहकार्य गरेको कांग्रेससँग सम्बन्ध विच्छेद गरी उनी पुनः एमालेसँग सहकार्य गर्न आइपुगेका छन् । १४ महिनामा उनले तीन पटक सत्ता समीकरण बदलेका छन् । उनको यो चरित्रलाई कतिपयले धोकाधडीको राजनीतिका रुपमा अर्थ्याएका छन् भने कतिपयले बाध्यताको उपजका रुपमा हेरेका छन् । कुनै परिस्थिति हेरेर तत्काल निर्णय लिन माहिर प्रचण्डको यो कदमले राजनीतिमा हलचल नै ल्याइदिएको छ ।

• बालुवाटारमा ३६ घण्टा

आइतबार बिहान प्रधानमन्त्री निवास बालुवाटारमा ८ः३० बजेदेखि १० बजेसम्म प्रचण्डले पूर्वप्रधानमन्त्रीहरू केपी शर्मा ओली र शेरबहादुर देउवासँग छुट्टाछुट्टै भेटघाट गरे । भेटमा संसदमा विचाराधीन संक्रमणकालीन न्यायसम्बन्धी विधेयक सम्बन्धमा छलफल गरेको प्रधानमन्त्रीको सचिवालयले जानकारी दियो ।

त्यसपछि प्रचण्डले राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका सभापति रवि लामिछानेसँग भेट गरे । रवि दुग्ध किसानका समस्याबारे प्रधानमन्त्रीको ध्यानाकर्षण गराउन बालुवाटार पुगेका थिए । रविसँग सत्ता फेरबदलको विषयमा कुनै कुरा नभएको सचिवालयले दाबी गरेको थियो ।

यद्यपि प्रधानमन्त्रीका प्रेस संयोजक गोविन्द आचार्यले भर्खरै सम्पन्न कांग्रेस महासमिति बैठकले हिन्दु धर्म, जनयुद्ध सम्बन्धमा गरेको टिप्पणी संविधान तथा गठबन्धनको भावना विपरीत भएकाले सहकार्य भङ्ग हुने संकेत गरेका थिए । साथै भित्रभित्रै एमाले र माओवादीका दोस्रो तहका नेताहरूले वामपन्थी सरकार गठनको गृहकार्य जारी राखेका थिए ।

कांग्रेस–माओवादी गठबन्धन टुट्ने लगभग निश्चित भएपछि प्रधानमन्त्रीलाई भेट्न वर्षमान पुन, नारायणकाजी श्रेष्ठ लगायत नेताहरू साँझ बालुवाटार गएका थिए । नेताहरूसँग छलफलपछि प्रधानमन्त्रीले सोमबार बिहान ८ बजे गठबन्धनको बैठक बोलाएका थिए ।

त्यसलगत्तै प्रधानमन्त्रीलाई भेट्न एमालेका अध्यक्ष ओली महासचिव शंकर पोखरेललाई लिएर बालुवाटर गए । त्यसपछि रवि लामिछाने र जसपाका अध्यक्ष उपेन्द्र यादवसमेत बालुवाटार गएका थिए ।

राति ११ बजेसम्म शीर्ष नेताहरूबिच एक्लाएक्लै र सामूहिक भेट भएको माओवादी केन्द्रका उपमहासचिव पुनले स्वीकारे । उनका अनुसार विगतमा भएका कमजोरीको समीक्षा, शान्ति प्रक्रियाको बाँकी काम, सुशासनका काम सम्पन्न गर्न प्रधानमन्त्रीमा प्रचण्डलाई निरन्तरता दिने गरी नयाँ समीकरण बनाउने सहमति भएको थियो ।

बाँकी विषय आ–आफ्नो दलमा छलफल गरी निर्णय गर्ने गरी नेताहरू बालुवाटारबाट बाहिरिएका थिए । दलहरूबिच भएका सहमतिका विषयमा छलफल गर्न प्रचण्डले सोमबार बिहान माओवादी केन्द्रको पदाधिकारी बैठक बालुवाटारमा बोलाए । बैठकमा कांग्रेससँग सहकार्य भङ्ग गर्नुको अवस्थाबारे उनले पार्टीका पदाधिकारीहरूलाई जानकारी गराएका थिए ।

मन्त्रीमण्डल फेरबदलमा कांग्रेसले सहयोग नगरेको, महासमिति बैठकले जनयुद्ध र धर्मनिरपेक्षतालाई संविधानविपरीत अस्वीकार गरेको, कोशी प्रकरणमा पटक पटक धोका दिएकाले समग्र कम्युनिस्ट आन्दोलन कमजोर हुन नदिन नयाँ समीकरण बनाउन बाध्य भएको बिफ्रिङ प्रचण्डले गरेको सचिव देवेन्द्र पौडेलले जानकारी दिए ।

माओवादी बैठक चलिरहेकै बेला करिब १० बजेतिर ओली एमाले सचिवालय निर्णयसहित बालुवाटार प्रवेश गरे । त्यसपछि रास्वपाका सभापति रवि, जसपा अध्यक्ष उपेन्द्र, नाउपाका अध्यक्ष रेशम चौधरी बालुवाटार गएका थिए । पदाधिकारी बैठक सकिए लगत्तै प्रधानमन्त्री प्रचण्डले नेताहरूसँग छुट्टाछुट्टै र सामूहिक छलफल गरेका थिए ।

सरकारमा जाने विषयमा सहमति नभएपछि नाउपाका अध्यक्ष रेशम चौधरी ११ बजे बालुवाटारबाट बाहिरिए । नाउपाले सुदूरपश्चिममा मुख्यमन्त्री दाबी गरेको छ ।

चौधरी बाहिरिएपछि एमाले, माओवादी, रास्वपा र जसपाले केन्द्रदेखि प्रदेशसम्म प्याकेजमै सहमति गर्न चार दलीय कार्यदल बनायो । पहिलो चरणमा केन्द्रमा तीन दलबाट तीन जना सहभागी हुने गरी मन्त्रीको नाम टुङ्ग्याएपछि ओली बालुवाटारबाट बाहिरिएका थिए ।

प्रचण्ड मन्त्रीमण्डल पुनर्गठनबारे राष्ट्रपतिलाई जानकारी दिन शीतल निवास गए । करिब आधा घण्टामा उनी बालुवाटार फर्किए । दिउँसो २ बजे सहिद प्रतिष्ठानले गरेको अन्तर्क्रियामा भाग लिन राष्ट्रिय सभागृह गएका उनी साढे तीन बजेतिर बालुवाटार फर्किका थिए ।

प्रचण्ड बालुवाटार फर्किएलगत्तै ओली, उपेन्द्र, रवि लगायत नेताहरू बालुवाटार प्रवेश गरे । त्यतिबेलासम्म शंकर, वर्षमान, विष्णु पौडेल, राजेन्द्र श्रेष्ठ लगायत नेताहरू बालुवाटारमै थिए ।

गठबन्धन दलहरूबिच सहमतिपत्र तयार भएपछि नयाँ मन्त्रीहरूको शपथग्रहका लागि शीर्ष नेताहरू पौने पाँच बजे बालुवाटारबाट शीतल निवास गएका थिए । शपथग्रहणपछि नेताहरू फेरि बालुवाटार फर्किएर छलफलमा जुटेका थिए । बाँकी सिट बाँडफाँटको विषय मंगलबार टुङ्ग्याउने गरी ८ बुँदे सहमतिपत्रमा हस्ताक्षर गरी चार दलका शीर्ष नेताहरू बाहिरिएका थिए ।

त्यसपछि प्रधानमन्त्री प्रचण्ड एकीकृत समाजवादीका अध्यक्ष माधवकुमार नेपाललाई भेट्न उनकै निवास कोटेश्वर पुगेका थिए । विकसित राजनीतिक घटनाक्रमबारे नेपाललाई जानकारी गराएर उनी बालुवाटार फर्र्किएका थिए ।