“माइला, मैले प्रजातन्त्रका निम्ति बालेको दियोलाई तैँले प्रज्वलित पार्नेछस् ।” १६ वर्षको उमेरमा आफ्ना २२ वर्षीय दाजु गङ्गालालको आदेश शिरोपर गरी नेपाल र नेपालीको मुक्तिका निम्ति कम्मर कसेका युवा यदि आज हाम्रो सामु भए उनी ९७ वर्षका हुने थिए । ४३ वर्षअघि भौतिक श...

विश्व अनेकौँ समस्यासँग जुधिरहेको छ । ती समस्या मुख्यतः पुँजीवादी संस्कार र यसको उत्पादन प्रणालीले पुनरुत्पादन गरेको हो । खास गरी संस्कृतिमा आएको पतन र वर्गीय असमानता वर्तमान समाजका प्रधान समस्या हुन् । ती समस्याको समधानका लागि चलनचल्तीमा खोजिने उपाय निदानतर्फभन्दा पनि प...

विसं २०७३ साल भदौ २९ गते मन्त्रिपरिषद्को बैठकले कुलमान घिसिङलाई नेपाल विद्युत् प्राधिकरणको कार्यकारी निर्देशक पदमा नियुक्ति गर्‍यो । वरिष्ठताको क्रम मिचेर नयाँ ‘हाकिम’ चयन गरिँदा प्राधिकरणभित्र असन्तोष फैलियो । कार्यकारी प्रमुखको पद ताकेर बसेका केह...

आजको कार्यक्रममा उभिएर बोल्दा मलाई एक वर्ष पहिलेको सम्झना भइरहेको छ । पुष्पलाल स्मृति दिवसको उपलक्ष्यमा यही भवन (तुल्सीलाल स्मृति भवन) को तल्लो तलामा पुष्पलाल मिलन केन्द्रले यस्तै कार्यक्रम गरेको थियो । त्यतिबेला नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी नेकपाभित्र एउटा ठूलो संकट आएको थि...

१.परिवेश : नेपालको कुल भुभागको लगभग २८ प्रतिशत क्षेत्रफलमा मानिसको बसोवास र आवाद कमोत छ । यसमध्ये करीब ७५ प्रतिशत जमीनको कित्ताअनुसारको अभिलेख सरकारी रेकर्डमा छ । आवादी क्षेत्रको बाँकी २५ प्रतिशत जग्गामा लामो समयदेखि नागरिकको बसोबास एवं आवाद कमोत भए पनि सो...

नेपालको संविधान २०७२ को धारा ७६(५) अपवाद धारा हो । यो संसद् विघटनबाट जोगाउने धारा हो । यो धारा संसदीय व्यवस्था भएका मुलुकमा सोझै लेखेको छैन । बेलायत पनि संसद् विघटन सम्बन्धमा प्रधानमन्त्रीलाई अन्तरनिहीत अधिकारबाट पछि हटिसकेको छ । यो धारा सामान्यतः प्रयोग गर्ने धारा...

केपी ओलीको सिंहदरबार प्रवेश सुखद् भए पनि बहिर्गमन भने लज्जास्पद भएको छ । इतिहासमा बिरलै मात्रले पाउने अवसर पाएर पनि ओलीले त्यसलाई थाम्न सकेनन् । ओली बहिर्गमनमा बाहिर दलीय राजनीतिको कुसंस्कार कारकजस्तो देखिए पनि यथार्थमा कानुनभन्दा आफूलाई माथि देख्ने अहंकार, क्रोनि क्या...

  आज बुवा (पोष्टबहादुर बोगटी) को जन्मदिन । बुवा हामीमाझ नहुँदाको सात वर्ष हामीले कटाइसकेका छौँ । आजको दिन मेरा लागि विशेष छ । बुवा जनयुद्धले जन्माएको एउटा आदर्श निष्ठावान् चरित्र, विचार र नेतृत्वप्रतिको समर्पण फिल्डमा खटिने तथा नेतृत्व र कार्यकर्ताबीचको संवा...

नेपालका प्रथम प्रधानन्यायाधीश हरिप्रसाद प्रधानले वि.सं. २००८ सालतिर न्यायपालिकाको महत्व र भूमिका दर्साउन ‘सरकार भनेको चिल हो भने जनता भनेका कुखुराका चल्ला हुन् । चीलले सधैं चल्लालाई आक्रमण गर्न खोज्छ । अदालत भनेको कुखुराको माउ हो, जसले चीलबाट चल्लालाई जोगाउँछ&r...

नेपाली काँग्रेसले ५ वर्ष प्रतिपक्षमा बस्ने जनादेश पाएको हो । तर, परिस्थितिले शेरबहादुर देउवालाई प्रधानमन्त्री बनाइदियो । अब, देउवाको चुनौती ठुलो छ । तीन–चारवटा ब्लकलाई लिएर गठबन्धन बनाउनुभएको छ । प्रचण्ड नेतृत्वको माओवादीको एउटा ब्लक, उपेन्द्र यादवको अर्को ...

सर्वोच्च अदालतबाट सोमवार आएको फैसलापछि लामो समयदेखि गुजुल्टिँदै आएको मुलुकी राजनीति तरङ्गित हुन पुगेको छ । यतिखेर राजनीतिक वृत्तमा अनेक खाले टीकाटिप्पणी भइरहेका छन् । पक्षविपक्षका छलफल, गन्थन, मन्थन तथा तर्कवितर्क आइरहेका छन् । ओली निकट युवा समूहले फैसला मान्दैनौँ ...

सर्वोच्च अदालतले सोमबार चारवटा महत्त्वपूर्ण निर्णय सुनायो । एक– केपी शर्मा ओलीले दोस्रोपटक गरेको प्रतिनिधिसभा विघटन असंवैधानिक छ, संसद् पुनःस्थापना हुन्छ । दुई– संसद्को अधिवेशन साउन ३ गतेभित्र बोलाउनू । तीन– राष्ट्रपतिले असार २९ गते मंगलबार बेलुका ...

सामन्तवादको अन्त्य र औद्योगिक क्रान्तिले ल्याएको नयाँ सङ्कटहरू समाधानका लागि युरोपमा १९ औँ शताब्दी अनेक विचारहरू जन्मिए । सामन्तवादी युगमा भएका राजनीतिक अधिकारमाथिको हस्तक्षेप र स्वतन्त्रताको हननको प्रतिक्रियाका रूपमा व्यक्तिवादी विचारहरू जन्मिएका थिए । व्यक्तिवादी विचारले व्...

हालै भारतको दक्षिणी राज्य केरेलामा जिका भाइरसका सङ्क्रमितहरू देखिएका अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चारका माध्यमहरूले जनाइरहेका छन  ।  हुन त भारतमा योभन्दा अगाडि सन् २०१६/२०१७ तथा सन् २०१८ मा पनि देखिएको थियो । नेपाल–भारतबीच खुला लामो सीमा र हेल्थ डेस्कहरू पर्याप्त...

आलोचना र निन्दाबीचको फरक सूक्ष्म हुन्छ । आलोचनामा करुणा हुन्छ । निन्दामा घृणा र अहङ्कार । आलोचना सत्मार्गमा हिँडाउनका लागि हुन्छ भने निन्दा दबाउनका लागि । आलोचनामा सुध्रियोस् भन्ने अपेक्षा हुन्छ र निन्दामा अर्काको आत्मालाई चोट पुगोस् भन्ने । पापको विरोध गर्नु आलोचना हो भने ...

संसारमा सबभन्दा ठूलो अपराध विचारमा विष फैलाउनु हो । एउटा गलत विचारले लाखौँ मानिसको जीवन बर्बाद पार्न सक्छ । जातप्रथाको एउटा गलत विचारले लाखौँ दलितको जीवन नारकीय बनाएको छ । तर, पनि विभेदबाट फाइदा लिनेहरू भने विचारमा विष फैलाउन नै तल्लीन छन् । विभेद कायमै रा...

नेपाल प्राकृतिक स्रोत साधन सम्पन्न देश हो । यहाँ विश्वको सर्वोच्च चुचुरो, मनमोहक तथा रमणीय अनेकौँ हिमशृङ्खला, पहाड, पर्वत, हरियाली वनजङ्गल, मूल्यवान जडीबुटी, फाँटहरू अनि त्यसमा रस भर्ने नीला नदीनाला, झरना, खोला खोल्सा, ताल तलैया छन् । यो देश तराईको समथर भूभागदेखि आठ ...

सत्तारुढ नेकपा एमालेको अन्तरविरोध वार कि पार हुने निर्णायक चरणमा आइपुगेको छ । अन्तरविरोधलाई कसरी हल गर्ने भन्नेमा अध्यक्ष केपी शर्मा ओली र बरिष्ठ नेता माधवकुमार नेपाल आ–आफ्नो लाइनमा स्पष्ट देखिएका छन् । दुबै समूहका अरु नेताचाहिँ अहिलेसम्म अलमलमा देखिन्छन् । का...

 इतिहासमा नेपाली काँग्रेसको स्थान सम्मानजनक छ । अघिल्लो पुस्ताले प्रजातन्त्र स्थापनार्थ भोगेको कठोर यातना, निष्ठापूर्ण बलिदान र दृष्टिकोणसहितको नागरिकप्रतिको उत्तरदायित्वकै कारण त्यो स्थान बनेको हो । इतिहासको सम्मान नहुँदा पनि त्यसको ब्याजले मात्र काँग्रेसलाई पछिल्लो ३० ...

स्थानीय तहहरू लोकतान्त्रिक व्यवस्थाका आधार स्तम्भ हुन् । यी तह जति बढी समावेशी र सहभागितामूलक हुन्छन् त्यति नै लोकतन्त्र सुदृढ हुन्छ । संसारमा प्रचलनमा आएका लोकतान्त्रिक शासन व्यवस्थाको अभ्यासले पनि त्यही कुरालाई पुष्टि गर्छ । लोकतन्त्रलाई समावेशिता र सहभागिताको स्तरका आधारमा म...

नेपालको इतिहासमै एउटै कार्यकालमा दुई–दुई पटक संसद् विघटन गरेर बदनामी कमाउन प्रधानमन्त्री खड्गप्रसाद ओलीको जति भूमिका छ, राष्ट्रपतिको पनि त्यति नै छ । उनीहरूले गरेका संविधान विपरीतका कामबारे सर्वोच्चमा मुद्दा विचाराधीन छ र यसको फैसला छिट्टै आउने सम्भावना छ । संव...

नेपालमा संवैधानिक सङ्कट दिनप्रतिदिन गहिरिँदै गएको छ । संवैधानिक प्रावधानका विषयमा संविधान निर्माण प्रक्रियामा सहभागी प्रमुख राजनीतिक दलहरूकै बीचमा देखिएको अस्वाभाविक मतभेदले अहिले देश मुठभेडतिर अग्रसर छ । प्रधानमन्त्रीको निर्वाचन, नियुक्ति र पदमुक्तजस्ता विषयमा महि...

नेपाल बहुजातीय, बहुभाषिक, बहुसांस्कृतिक, बहुधार्मिक, बहुवर्गीय मुलुक हो । तर यहाँ लामो समयदेखि मुठीभर अभिजात वर्गको हातमा शासनसत्ता खुम्चिँदै आएको छ । उत्पीडित वर्ग, जाति, क्षेत्र, लिङ्ग र समुदायलाई हरेक हिसाबले बिजनेस कम्प्लेक्सका रूपमा प्रयोग गर्दै आएका छन् । यसको सब...

प्रतिनिधिसभा विघटित रहेको अवस्थामा आजदेखि राष्ट्रियसभाको आठौं अधिवेशन हुँदैछ । दुई सदनात्मक संसदीय व्यवस्थामा माथिल्लो सदन अर्थात राष्ट्रिय सभा समग्र संसदको अर्धाङ्ग हो । संसदीय व्यवस्थामा माथिल्लो सदनका सदस्यहरुलाई परिपक्व, विषयका ज्ञाता एवं देशको अभिभावकका रुपमा हेर्ने ग...

  सरस्वती–रुपा विवाद प्रकरण न उछाल्न मिल्ने न त अनदेखा गर्न मिल्ने घटना हो । यो घटना सरस्वती प्रधान काठमाडौँका नेवार र रुपा सुनार काठमाडौँ बाहिरका गैरनेवार दलित भएर भएको होइन । यस्तो घटना काठमाडौँ बाहिरबाट आएका गैरदलित नेवार र काठमाडौँ भित्रका दलित...