विचार/दृष्टिकोण

स्रष्टा, साहित्य र समाज

ई. एच. कार व्यक्ति र समाज अविभाज्य छ भन्छन् । व्यक्तिको आफ्नो विशिष्टता भए पनि उसको व्यक्तित्वले समाजमै आकार ग्रहण गर्छ । समाजभन्दा बाहिर व्यक्तिको अस्तित्वको कल्पना गर्न सकिदैन ।...

जीवन–अनुभव र कलादृष्टि

कुइनेटामय जीवनमा मलाई घुमाइफिराई माक्र्सवाद निकट पुर्‍याउने तत्त्व अनेक थिए । तथापि मूलतः मेरो आफ्नै जीवन–अनुभव थियो । मेरो मानसमा सेरोफेरोको विषम परिस्थितिको प्रभाव र दबाब थियो । वक्र जीवनपथका...

आगामी नीति तथा कार्यक्रम कस्तो आउनुपर्छ ?

आगामी वर्षका लागि सरकारको नीति तथा कार्यक्रम कस्तो आउनुपर्छ ? यसबारे कहीँ–कतै छलफल भएको पाइँदैन । वास्तवमा यस्ता विषयमा सरकार आफ्नो तयारीमा हुन्छ नै । सरोकारवाला र निजी क्षेत्रका साथै...

नीतिगत तहमा रोजगारदाता हाबी हुँदा श्रमिकलाई समस्या

हामी १३६ औँ अन्तर्राष्ट्रिय श्रमिक दिवस मनाउने क्रममा छौँ । श्रम दिवस मनाउँदै गर्दा हाम्रो मुख्य उद्देश्य नेपालभित्र विभिन्न क्षेत्रमा रहेका श्रमिकलाई कसरी राम्रोभन्दा राम्रो सेवा सुविधा र काम गर्ने...

किन आवश्यक छ सामाजिक सुरक्षा कोष ?

अमेरिकाको शिकागो शहरमा सन १८८६ मई १ मा दैनिक ८ घण्टा कार्य समयको माग राख्दै सुरु गरेको मजदुर आन्दोलनका क्रममा धेरै श्रमिकले बलिदानी दिए । श्रमजीवी वर्गको हक अधिकारका लागि...

भावी बजेट : कृषि कटौतीको अर्थ के ?

विश्वका केही देश (जस्तै : सिंगापुर, युनाइटेड अरब इमिरेट्स, युरोपको सानो टापु राष्ट्र लिफटेस्टाइन) को अधिकांश भूभागमा खेती छैन । यता चीनको स्वशासित क्षेत्र तिब्बतमा खासै कृषि गर्न सकिँदैन ।...

असल र सफल मानिस बन्ने ९ सूत्र

मानिस प्रकृतिको एउटा अमूल्य सिर्जना हो । अपवादबाहेक सबै मानवमा असल गुण, ज्ञान आर्जन गर्न सक्ने क्षमता, स्वस्थ तन र मन, विवेक, कर्म गर्न सक्ने ऊर्जा, बौद्धिक वा शारीरिक श्रम...

प्रादेशिक संरचना निर्माणमा राजनीतिक नेतृत्वको चासो छैन

सङ्घीयता कार्यान्वयनसँगै देशमा तीन तहका सरकारको संरचना विकास भयो । देशका ७ प्रदेशमध्ये बागमती प्रदेश पनि एक हो । बागमती प्रदेशमा देशको राजधानी काठमाडौँसमेत पर्दछ । २० हजार ३०० वर्ग...

साना तथा मझौला उद्योगको आईपीओमा किन परेन आवेदन ?

नेपाल स्टक एक्सचेन्जमा सूचीकृत सबै साना मझौला र ठुला कम्पनीहरूको शेयर कारोबार अहिलेको मुख्य प्रणाली अर्थात् एउटै इन्डेक्सबाट भइरहेको छ । एउटै प्रणालीबाट हुँदा साना कम्पनीहरूको शेयर मूल्यमा अस्वाभाविक उतार चढावले...

माओवादीको ४० बुँदे मागलाई सरकारले हलुका ढंगले लिँदा ठुलो क्षति भयो

नेकपा एमालेका तत्कालीन अध्यक्ष मनमोहन अधिकारी नेतृत्वको सरकार ढलेपछि २०५२ साल भदौ २७ गते नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवा प्रधानमन्त्री हुनुभयो । म त्यतिबेला भूमिसुधार तथा व्यवस्थामन्त्री थिएँ । वास्तवमा...

माटो, मल तथा प्रविधि व्यवस्थापनका लागि के गर्न सकिन्छ ?

कृषि क्षेत्रले देशको कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा करिब २४ प्रतिशत हिस्सा ओगटेको छ । अघिल्ला पाँच वर्षको आँकडाले कृषि क्षेत्रको उत्पादन वृद्धि दर स्थिर देखाउँछ र यस आर्थिक वर्षमा पनि तीन...

टेलिमेडिसिन : मानसिक स्वास्थ्य पहुँचको नयाँ बाटो

राष्ट्रिय स्वास्थ्य अनुसन्धान परिषद्ले सन् २०२० मा गरेको सर्वेक्षण अनुसार, देशभरका कुल वयस्कमध्ये करिब १० प्रतिशतलाई सबै खालको मानसिक स्वास्थ्य समस्या देखिएको थियो । यस्तै, बालबालिकामध्ये ५.२ प्रतिशतमा मानसिक स्वास्थ्य...

शिक्षकको आन्दोलन, विद्यार्थीको भविष्य र सरकारको अकर्मण्यता

नयाँ वर्षसँगै सुरु हुने नयाँ शैक्षिक सत्रबाट नयाँ उमङ्ग, आशा र सपनासहित विद्यार्थी विद्यालयमा हुनुपर्ने हो, तर यतिबेला विद्यालय कहिले खुल्छ भन्ने अन्योल र चिन्तामा छन् उनीहरू । आज राज्यप्रति...

शिक्षकका यी माग पूरा गर्न सकिन्छ, यी सकिँदैन भनेर प्रस्ट पार्न सक्नुपर्छ

शिक्षकहरू शिक्षा प्रणालीका महत्त्वपूर्ण अंग हुन् । शिक्षा क्षेत्रमा शिक्षक, विद्यार्थी र अभिभावकलाई कोर मानिन्छ । निरंकुशताका वेलामा शिक्षकहरू बौद्धिक तथा सचेत भएकै कारण शिक्षासँगै लोकतन्त्रको कोणबाट पनि आफ्नो भूमिका...

‘एक्सेलेरेट एक्सन’ : महिला कलाकारको उद्घोष

ललितपुरस्थित ‘क्लासिक आर्ट ग्यालरी’मा गत १ मार्चदेखि ‘एक्सेलेरेट एक्सन’ नामक सामूहिक कला प्रदर्शनी सुरु भएको थियो । नेपाल र मलेसियाका गरी २० महिला कलाकारका ५१ वटा कलाकृति प्रदर्शन गरिएको यस...

आधुनिक नेपाल एकीकरण अभियानका बडाकाजी अमरसिंह थापा

आधुनिक नेपाल एकीकरण अभियानमा हजारौँ वीर–वीराङ्गनाले रगत–पसिना बगाउनुभएको थियो । नेपाली सेनाका धेरै कमान्डर र जवानले वीरगति प्राप्त गर्नुभएको थियो । यस आलेखमा उहाँहरू सबैको विस्तृत उल्लेख गर्न नसकिएकाले एकीकरणका...

गणतन्त्र बलियो बनाउनु नै आजको आवश्यकता

नेपालको समसामयिक राजनीतिक इतिहास विगत दुई दशकभित्र नितान्त रूपान्तरणको साक्षी बनेको छ। एक समयका लागि निर्विकल्प देखिएको राजतान्त्रात्मक शासनप्रणाली आज इतिहासको पानामा सीमित छ। २०६५ सालमा नेपालको संविधानसभाले औपचारिक रूपमा राजतन्त्रको...

प्रधानमन्त्रीलाई एक पशु चिकित्सकको चिठी

सम्माननीय प्रधानमन्त्रीज्यू ! संघीय निजामती सेवा विधेयकमार्फत चिकित्सकलाई फरक–फरक तहमा (पशु चिकित्सकलाई सातौँ र मानव स्वास्थ्यका चिकित्सकलाई आठौँ तह) सेवा प्रवेश गराई विभेद सिर्जना गर्न खोजेपछि सम्माननीय प्रधानमन्त्रीज्यूलाई एक पशु चिकित्सकका...

सरकारी वकिल र महान्यायाधिवक्ता विभाजन आवश्यक

नेपालमा पछिल्लो समय अन्त्यन्त विवादित र आलोचित भएको संस्था हो, महान्यायाधिवक्ताको कार्यालय । उक्त कार्यालयबाट गरिएका अभियोजनसम्बन्धी थुप्रै निर्णय विवादित भएका छन् । सत्तारुढ दल वा उक्त दलसँग आबद्ध व्यक्तिहरूको...

लाखौँ भूमिहीनप्रति सरकार गम्भीर छैन

नेपालमा भूमिहीन दलित, सुकुमबासी र अव्यवस्थित बसोबासीको समस्या दशकौँदेखि समाधान हुन सकेको छैन । भूमि समस्या समाधान आयोग बन्ने र विघटन हुने चक्रले यो समस्या झन् जटिल बन्दै गएको छ...

जग्गा दर्ता गर्न कर्मचारी नै बाधक

नेपालमा भूमि व्यवस्थापनको विषय लामो समयदेखि विवादास्पद र जटिल रहँदै आएको छ । विशेष गरी सुकुमबासी, भूमिहीन तथा अव्यवस्थित रूपमा बसोबास गरिरहेका समुदायहरूको समस्या समाधान गर्न सरकारले समय–समयमा आयोग गठन...

चलाउनु हुँदैन संविधानका चार खुट्टा

वर्तमान संविधानको चारवटा खुट्टा वा खम्बा छन् — गणतन्त्र, संघीयता, धर्मनिरपेक्षता र समावेशिता । यीमध्ये कुनै एकलाई पूरै हटाउनेबित्तिकै संविधानले काम गर्दैन । कुनै एक खुट्टालाई चलाउनु भनेको यो प्रणालीलाई नै...

न्यायाधीश नियुक्तिमा संसदीय सुनुवाइको औचित्य छैन

नेपाल बार एसोसिएसनको २७ औँ कार्यसमितिका लागि हामीले प्रतिबद्धता–पत्र आम कानुन व्यवसायीमाझ राखेको थियौँ । हाम्रो प्रतिद्वन्द्वी समूहको पनि प्रतिबद्धता पत्र थियो । दुवै समूहका प्रतिबद्धताबमोजिम सचिवालयले सूची बनाएर तीन...

एमबीबीएस तथा बीडीएस संकायका सिट संख्या बढाउनु खतरनाक

नेपालको चिकित्सा शिक्षा आयोगको १८औँ बैठकले नेपालमा कार्यरत आवासीय चिकित्सकलाई नेपाल सरकारको आठौँ तहका कर्मचारी सरहको भत्ता दिने बहानामा एमबीबीएस तथा बीडीएस संकायका सिट संख्या बढाउने प्रस्ताव ल्याएको छ, जुन...

विद्यालय शिक्षा सुधार गर्न प्रदेशले के गर्न सक्छ ?

नेपालको संविधानले विद्यालय शिक्षाको व्यवस्थापनका आधारभूत अधिकार स्थानीय निकायलाई दिएको भए पनि साझा अधिकार सूचीमा समेत शिक्षा रहेकाले प्रदेश सरकारको समेत शिक्षाको गुणस्तर अभिवृद्धिमा महत्त्वपूर्ण भूमिका रहन्छ । कतिपय राजनीतिक दल...

आन्तरिक उडानका लागि प्रदेश सरकार लागिरहेको छ

कर्णालीका लागि हवाई सेवा निकै जरुरी हो । यहाँका अधिकांश ठाउँमा सडक पूर्वाधारको सहज विकास हुन सकेको छैन । नागरिकको आवश्यकता बोध गरेरै राज्यले ठाउँ–ठाउँमा विमानस्थल स्थापना गरेको हो । अझ...

गणतन्त्र भर्सेस राजतन्त्र : प्रचण्ड र गिरिजाहरूसँग किन गुनासो गर्छन् ज्ञानेन्द्र ?

२०५८ साल जेठ १९ गते बेलुका नेपालका लागि चीनका पूर्वराजदूत ली दपिआउ रुसको राजधानी मस्कोमा थिए । त्यो साँझ उनी चिनियाँ राजदूतको क्वाटरमा खाना खाँदै थिए । त्यसैबेला उनले एउटा...

हामीकहाँ भ्रष्टाचार कसरी भइरहेछ ?

भ्रष्टाचारको परिभाषामा एसियाली विकास बैङ्कले भनेको छ, ‘भ्रष्टाचार भन्नाले सार्वजनिक तथा निजी क्षेत्रमा कार्यरत पदाधिकारीको त्यस किसिमको व्यवहारलाई जनाउँछ, जसबाट उनीहरूले आफैँ वा आफ्ना नजिकका जो–कोहीलाई पनि पदीय दुरुपयोग गरी...

कृषिमा राज्यको लगानी

बहुसंख्यक नेपालीको मुख्य पेसा हो कृषि । देशको कुल घर–परिवारमध्ये करिब ६२ प्रतिशत कृषिमा संलग्न देखिन्छन्, यसमध्ये ७० प्रतिशतभन्दा बढी घर–परिवारको मुख्य आम्दानीको स्रोत रहेको छ कृषि । देशको अर्थतन्त्रमा...

आगामी बजेटका चुनौती

आगामी आ.व. ०८२/८३ को बजेट निर्माणका लागि तीव्र बहस भइरहेको छ । यसैबिच उच्चस्तरीय आर्थिक सुधार आयोगले गत चैत २९ गते अर्थमन्त्री विष्णुप्रसाद पौडेलसमक्ष आफ्नो ४४७ पन्ने सुझाव पेस गरिसकेको...

छोटिँदै संवाद र बिग्रँदै सम्बन्ध

मानिस सामाजिक सञ्जालहरुको अत्यधिक प्रयोगमा व्यस्त छ, जसले गर्दा वास्तविक र व्यक्तिगत संवादको कमी आएको छ । मानिसबिच सूचना आदान–प्रदान त हुन्छ तर गहिरो भावनात्मक र खुला संवाद कम हुन्छ...

बिस्का जात्रा : विक्रम संवतको नयाँ वर्षमा मनाउने हो कि नेपाल संवत् अनुसार ?

इतिहासकारहरूले भन्दै आएका छन् कि ‘बिस्का जात्रा’ लिच्छविकालदेखि चलिआएको को ‘विश्व जात्रा’को संक्षिप्त रूप बनेको हो । ‘विश्व जात्रा’ शब्दको पहिलो उल्लेख भक्तपुरको तौमारी टोलस्थित भैरव मन्दिरको दक्षिणमा रहेको ढुंगाको...

नेपाली खेलकुदमा दिनेभन्दा पनि लिने प्रवृत्ति हाबी छ

नेपालमा मात्र होइन विश्वभर जुनसुकै देशमा पनि बृहत् राष्ट्रिय खेलकुदलाई विशेष महत्वका साथ हेरिन्छ । खेलकुदका प्रतिभा खोजी गर्ने र पूर्वाधार विकासमा फड्को मार्ने यो उपयुक्त अवसर हो । तर...

राष्ट्रिय खेलकुद खेलाडीका लागि कि पदाधिकारीका लागि ?

प्रतिभाशाली खेलाडी उत्पादनको दृष्टिकोणले राष्ट्रिय खेलकुदको निकै ठुलो महत्त्व हुन्छ । देशको सबैभन्दा बृहत् प्रतियोगिता भनेकै राष्ट्रिय खेलकुद हो । म आफै पनि राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगिताबाटै उदाएको खेलाडी हुँ ।...

विद्यालय शिक्षा विधेयक : स्वार्थ समूहको दबाबमा अलपत्र

विद्यालय शिक्षा ऐन (२०७९) को मस्यौदा डेढ वर्षभन्दा बढी समयदेखि संघीय संसद्को प्रक्रियामा अड्किएको छ । यो विधेयक शिक्षाको गुणस्तर सुधारसँगै शिक्षकहरूको सेवा, सुरक्षा, योग्यता, पदपूर्ति प्रक्रिया र पेसागत मर्यादालाई...

शाहका कवितामा समकालीन यथार्थ

कथाकार एवं कवि अमर शाह झन्डै पाँच दशकदेखि साहित्य सिर्जनामा सक्रिय छन् । २०३३ सालको मधुपर्कमा उनको पहिलो कविता प्रकाशित भएको थियो । परिवार एवं विद्यालयबाट साहित्यतिर लाग्ने प्रेरणा प्राप्त...

दक्षिण एसिया र मोदी

वैश्विक स्तरमा कुनै पनि देशले आफ्नो सशक्त उपस्थितिलाई कसरी प्रभावकारी रूपमा प्रस्तुत गर्न सक्छ, यसको सशक्त उदाहरण हो भारत । वैश्विक राजनीतिक तथा विभिन्न अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चहरूमा भारतको उपस्थिति र भूमिका...

पार्टीहरु फोहोर पोखरीजस्ता बन्नाले प्रतिगामी राजावादी हौसिए

पञ्चायतकालमा कक्षा ८ वा ९ पुगेपछि हामीले बहुदलीय व्यवस्था अफापसिद्ध हुनाका कारण पढ्नुपरेको थियो । त्यसमा यस्तै लेखिएको हुन्थ्यो— पार्टीहरूबिच आपसी मनमुटाव हुनाले, पार्टीका नेताहरू दलगत स्वार्थमा लाग्नाले, जनचेतनाको अभाव...

गणतन्त्रले होइन, अहिलेको नेतृत्वले चुनौती थपेको छ

चैत १५ गते तीनकुनेमा भएको घटनालाई म आन्दोलनलाई कुनै नाम दिन चाहन्नँ । बरु त्यो कर्म प्रतिक्रान्तिको दुष्प्रयास हुन सक्छ । अत्यन्त गैरजिम्मेवार ढंगले सडकमा भिड परिचालित गर्ने प्रवृत्ति देखियो...

गणतन्त्र नै किन ?

निराशाको चरम अवस्थामा रहेका नेपालीले फागुन २५ गते राजालाई गरेको स्वागतपछाडि देशमा नयाँ खालको बहस सुुरु भएको छ । आशातीत रूपमा विकास निर्माणले गति लिन नसकेको सन्दर्भमा यो बहस कुन...

परिवारै मिलेर सहकारीको २ करोड ठगी, तत्कालीन अध्यक्ष पक्राउ

साबिक विजेता आर्मीलाई पराजित गर्दै पुलिसले जित्यो एमएम कप क्रिकेटको उपाधि

सामाजिक सञ्जालमार्फत भइरहेको गलत सूचना नियन्त्रण गर्ने कानुन तत्काल ल्याउन मुख्यमन्त्री कार्कीको आग्रह

एक खर्ब ५२ अर्बका ४६ योजनामा लगानी प्रतिबद्धता (सूचीसहित)

सिरहाबाट दुई थान भरुवा बन्दुक बरामद

सिम्रौनगढ नगरपालिकाका मेयरमाथि प्रमुख प्रशासकीय अधिकृतलाई कुटपिट गरेको आरोप

कांग्रेस मधेस प्रदेश विभागीय प्रमुख तथा सचिवहरूलाई अभिमुखीकरण

युवतीलाई भारत लैजाँदै गरेको अवस्थामा युवक पक्राउ

सुदूरपश्चिम प्रदेशका मुख्यमन्त्री र उत्तराखण्डका मन्त्रीबिच भेटवार्ता

व्यवस्था परिवर्तन भए पनि नागरिकको जीवनस्तर सुधार हुन सकेन : पूर्व राष्ट्रपति भण्डारी

भक्तपुरबाट जुवातास खेलिरहेका १० जना पक्राउ

हट्यो चितवन हुँदै राक्सिराङ पुग्नुपर्ने बाध्यता

पुलिस र आर्मी सेमिफाइनलमा, भारतीय टोली बाहिरियो

माथिल्लो ठूलोखोला जलविद्युत् आयोजना निर्माणको अन्तिम चरणमा

धवलागिरि चढ्ने आरोही आधार शिविर पुगे

कालीगण्डकी तर्न साँघुको भर

मुस्लिम समुदायका लागि सरकारी सेवामा आरक्षण र शिक्षामा समान अवसर सुनिश्चित : मुख्यमन्त्री आचार्य

लुम्बिनी प्रदेश सरकारले संसद्मा प्रतिनिधित्व गर्ने दलहरूसँग बजेटबारे सुझाव संकलन

कोहलपुरमा भूमिहीन दलितलाई जग्गाधनी प्रमाणपत्र वितरण

विद्यार्थीले देखाए कथा मार्फत समाजको ऐना

कोहलपुर–सुर्खेत ‎प्रसारण लाइन : विवादित स्थलमा सुरक्षा घेरामा काम गरिँदै (तस्बिरहरू)

बजेट कार्यान्वयन : कर्णाली किन सधैँ कमजोर ?

कर्णालीलाई सुहाउँदो बजेट आउँछ : मन्त्री शाह

बजेट कार्यान्वयनको सन्दर्भमा सरकार हराइरहेको छ

नेपाल–भारतबिच राजनीतिक मात्र होइन, भावनात्मक सम्बन्ध पनि छ–मुख्यमन्त्री शाह

भारतकाे तटबन्ध निर्माण रोक्न प्रजिअलाई ज्ञापनपत्र, अविलम्ब कूटनीतिक पहल गर्न माग

मोबाइल र टर्च चार्ज गरेको रु १० !

मुख्यमन्त्री शाह र भारतीय अधिकारीबिच ऊर्जा क्षेत्रको विकासबारे छलफल

२८ वर्षपछि सडक कालोपत्रे

आज यस्तो छ विदेशी मुद्राको खरिदविक्रीदर

बार्सिलोना रियाल भन्दा ७ अंक अघि

आमाबुबाको अत्तोपत्तो नहुँदा नागरिकताबाट वञ्चित

गर्मीले उत्पादन घट्दा बजारमा अण्डाको माग बढ्यो, नयाँ मूल्य कति ?

बेलायती राजा नेपालको सहयोगका लागि प्रतिबद्ध : राजदूत घिमिरे

पाटन संयुक्त क्याम्पसको स्ववियु सभापतिमा नेविसंघका कपाली निर्वाचित

डिभी लोटरीको नतिजा प्रकाशित, यसरी हेर्न सकिन्छ