२०७२ साल वैशाख १२ गतेको भूम्पपछि नेपाली राजनीतिले नयाँ मोड लियो । नयाँ संविधान निर्माणमा सहमति बन्यो । अहिले हामी सबै नेपाली कोभिड–१९ को गम्भीर सङ्क्रमण बीचमा पनि बडादसैँ २०७७ मनाउन बाध्य भएका छौँ । यो निराशा...

असोज २० गते साँझ ५.२६ । ओछ्यानमा पल्टिरहेको थिए । मोवाइलमा घण्टी बज्यो । फोन उठाए । ‘तपाईं माधव बस्नेत बोल्दै हुनुहुन्छ ?’ महिला स्वर सुनियो । ‘हजुर हो । बोल्दैछु’ उत्तर दिएँ । ‘म यहाँ नेपाल–कोरिया अस्पतालबाट । तपाईंको मिस...

एउटा वर्गीय समाजमा सामाजिक र वर्गीय अन्तर्विरोधहरू निरन्तर भइ नै रहन्छन् । तिनको घनत्व र मात्रामा हेरफेर पनि भइरहन्छ । यसले समाजमा हुने एकता र सङ्घर्षलाई निरन्तर प्रभाव पारिरहन्छ । यो इतिहासको भौतिकवादी नियम हो र नेपाल पनि त्यसको अपवाद हुन सक्दैन । समाजमा हुने यी सङ्घर्ष...

संयुक्त राष्ट्र सङ्घले प्रतिव्यक्ति आय, सकल घरेलु उत्पादन, औसत आयु, स्वास्थ्य शिक्षाको स्तर आदिलाई कुनै पनि मुलुकको विकासको प्रमुख आधार मानेको छ । यस हिसाबले हेर्दा नेपाल विश्वकै सबैभन्दा बढी गरिब पुछारका १५, २० वटा मुलुकको समूहमा पर्दछ । देशको प्रतिव्यक्ति आमदानी सालाखाला...

जनमुखी राजनीति गर्दा हामीले राजनीति थाल्दा नै जनतन्त्र घरबाट सुरु हुनुपर्ने नारा अगाडि सारेका थियौँ । आधा हिस्साको नारी जगतको उत्थान नभई सिङ्गो समाजको विकास हुन सक्दैन । समाज अपाङ्ग हुन जान्छ । त्यसैले जनतन्त्र आफ्नो घरबाटै थाल्नुपर्छ भन्ने उद्देश्य थियो । हाम्रा जनमुखी ना...

म प्रमुख प्रतिपक्ष दल नेपाली काँग्रेसको केन्द्रीय सदस्य रूपमा काम गरिहेको छु । यो आलेख लेखिरहँदा मलाई साढे दुई वर्षअघिको समय सम्झना आइरहेको छ । नेपालको लोकतान्त्रिक इतिहासमा नै बीपी कोइरालापछिको सर्वाधिक ठूलो जनमतसहित तत्कालीन एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओली दोस्रो पटक सर...

यो लेख पहिलोपटक सन् १९९४ मा प्रकाशित भएको थियो । यहाँ, समाजवादी विचारक किसन पाटनायकले सर्वसाधारण जनताका वास्तविक समस्या र मुद्दाबाट ध्यान मोडेर सिमित व्यक्तिको स्वार्थ रक्षा गर्न सञ्चारमाध्यम कसरी दुरुपयोग हुँदैछ भन्ने विश्लेषण गरेका छन् । अहिले पनि उत्तिकै सान्दर्भिक भएका...

सन् १९४० को दशकमा बेलायतका युद्धकालीन प्रधानमन्त्री विन्सटन चर्चिलले दक्षिण अफ्रिकाका फिल्ड मार्सल क्रिस्टियन स्मट्सलाई लन्डनस्थित युद्ध मन्त्रिपरिषद्को एक बैठकमा भनेछन्–“भारतमा हामीले भोगेका सबै दुःखको जिम्मेवार तिमी नै हौ । तिमी वर्षौंसम्म गान्धीसँगै बस्यौ तर पनि उ...

प्रचण्ड प्रस्तावक बनेको अविश्वासको प्रस्तावबाट केपी शर्मा ओली प्रधानमन्त्रीको पदबाट हटेको घटना धेरै समय भएको थिएन । तत्कालीन नेकपा (एमाले) र नेकपा (माके) का बीचमा पार्टी एकता हुँदैछ भन्ने ठूलै हल्ला भयो । कतिले पत्याए कतिले पत्याएनन् । तर राष्ट्रिय सभा गृहमा त्यस दिन कुम्भ ...

    राष्ट्रिय योजना आयोगले हालसालै राष्ट्रिय जनगणना २०७८ को प्रयोजनका लागि प्रश्नावली स्वीकृत गरेको सूचना प्रकाशित गरेको छ । प्रश्नावलीको व्यक्तिगत विवरण भाग अन्तर्गत ३.७, ३.८ र ३.९ मा क्रमशः पुर्खाको भाषा, मातृभाषा र दोस्रो भाषा कुन हो ? भन्ने प्रश्न राखिए...

नेपाल साँच्चै विकासका लागि प्रचुर सम्भावना र आधार भएको देश हो । यहाँको प्राकृतिक सौन्दर्य, वनजङ्गल, नदीनाला भौगोलिक विविधताले अन्य मुलकलाई लोभ्याइरहेको छ । यद्यपि हाम्रा नेतृत्व वर्गले यसको महत्त्व लक्षित योजनाअनुसार अगाडि बढाउन सकेको देखिँदैन । जसका कारण नै हामी विका...

    सामान्यतया कुनै पनि देशमा शासन प्रणालीको परिवर्तन भइराख्दा त्यहाँ चलेका राजनीतिक प्रणालीहरू बीच तुलना गर्ने गरिन्छ । प्रणालीको स्थिरता भएका देशहरूमा पनि शासकहरूका बीचमा तुलना हुने गर्छ । अहिलेसम्म नेपालमा धेरै किसिमका राजनीतिक प्रणालीको अभ्यास भइ...

जाडो बढ्दै जाँदा कोरोनाको प्रकोप पनि थप व्यापक र भयावह हुने अनुमान गर्न थालिएको छ । जाडो सुरु नहुँदै काठमाडौँ उपत्यका र मोफसलका सहरी क्षेत्रहरूमा सङ्क्रमणको स्थिति भयावह बन्दैगएको अवस्था छ । परिस्थिति यति भयावह बन्दै गएको छ कि बिरामीको चाप बढेर अस्पतालमा आइसीयू र भेन्...

कोरोना महामारीको समयमा संसारभर सन्देश जानेगरी हाम्रो मुलुकमा केही दुखद् घटना भएका छन् । जेठ १० गते जाजरकोट भेरी नगरपालिका–४, राणागाउँका नवराज विक आफ्ना प्रेमिका लिन १९ जना साथीहरूसँग रुकुमको चौरजहारी नगरपालिका–८, सोती गाउँ पुग्दा नरसंहार भयो । नवर...

सन् २००४ मै अमेरिकी प्रशासनद्वारा ‘नाटो’ जस्तो सामरिक प्रकृतिको नभएर गैरसामरिक प्रकृतिको देखिने अमेरिकी सामरिक योजनालाई सहयोग पु¥याउने किसिमको संंस्था मिलेनियम च्यालेन्ज कर्पोरेसन निर्माण गरेको कुरा त हामीलाई अवगत नै छ । त्यसको नेपाल च्याप्टरका रूपमा...

      प्रजातन्त्रमा राज्यका नीतिहरू प्राय: दुई तरिकाबाट बन्ने गर्छ । पहिलो संविधानसभामार्फत, जसलाई जन प्रतिनिधिले बनाएकाले जनताबाट निर्मित ठानिइन्छ। दोस्रो बाधा अड्चन फुकाउने नाममा सरकार अथवा वरिष्ठ कर्मचारीतन्त्रबाट संविधानलाई आफू अनुकूल व्याख्या...

(१) विषय प्रवेश हालै नेकपाको स्थायी समितिले सचिवालयद्वारा गठित कार्यदलको प्रतिवेदनअनुसार अमेरिकी एमसीसी कम्पनीसँग नेपाल सरकारले गरेको मिलेनियम च्यालेन्ज कम्प्याक्ट सम्झौतालाई नेपालको राष्ट्रिय हित अनुकूल संशोधन गरेर मात्र संसदबाट अनुमोदन गर्न सकिने भन्ने प्रस्तावलाई अनु...

केही दिनदेखि समाजवादबारे नेपालका वामवृत्तमा फेरि बहस हुन थालेको छ । यो ‘कोरस’मा कहिलेकाहीँ नेपाली काँग्रेसका मित्रहरू पनि मिसिएको देखिन्छ । समाजवाद समाज विकासको एउटा उदात्त दर्शन तथा राजनीतिक र आर्थिक सिद्धान्त हो । समाजवादका घोर विरोधीहरूले पनि समा...

        आदिवासी, मधेसी, दलित तथा मुस्लिम आन्दोलनका अभियन्ता, बौद्धिक र शुभचिन्तकहरूले भाषण, लेख रचना, छलफल वा कुराकानीमा सधैँ संयुक्त आन्दोलनको आवश्यकता औँल्याउने गरेका छन् । यथार्थमा आरक्षण विरुद्ध उठेको आन्दोलन बाहेक अरूबेला सोचे र ...

करिब ५० जना वरिष्ठ अधिवक्ता र अधिवक्ताहरूको हालै सम्पन्न तीन दिने बृहत् छलफल तथा अन्तक्र्रियापछि न्यायालयमा पछिल्लो समय देखिएको विचलनप्रति गम्भीर चासो, चिन्ता र सरोकार व्यक्त गर्दै न्यायालय शुद्धीकरण तथा सुदृढीकरण अभियानले २१ बुँदे अपिल जारी ग¥यो । नेपाल बार एसोसिएसन...

    मे २०१९ मा हामीले खोज आलेख रचना ग¥यौं, जसको शीर्षक थियो, ‘विपश्यना विज्ञान ः मार्क्सवादको चौथो संघटक अंग ।’ अगस्ट २०२० मा प्रकाशित पुस्तकमा, नीजि विचारका रुपमा सो आलेख प्रकाशित ग¥यौँ । त्यसपछि स्वभाविक रुपमा त्यसबारे प्रतिक्रि...

विश्व नै कोभिड–१९ बाट अक्रान्त हुँदा विश्वव्यापी रूपमा नै बालबालिका तथा महिला हिंसाको घटना छताछुल्ल भएका छन् । नेपालमा पनि पछिल्ला केही दिनमा बलात्कार र हत्याका बीभत्स घटना सार्वजनिक भइरहेका छन् । पुरुष प्रधान समाजका मूल्य मान्यतालाई निरन्तर दिने पितृप्रधान सोचाइल...

विषय प्रवेश गत भदौ ११ गते जिल्ला प्रहरी कार्यालय रौतहटको हिरासतमा १७ वर्षीय थुनुवा विजयरामको रहस्यमय मृत्यु भयो । मृत्यु हुनु अगाडि विजयले वीरगञ्जस्थित नेसनल मेडिकल कलेजको शय्याबाट विजयले सादा पोसाकमा आएका प्रहरीले हत्याको आरोप स्वीकार गर्न दबाब दिँदै रड, भाटा र बुट...

महालेखा नियन्त्रक कार्यालयको प्रमुख काम नेपाल सरकारको सम्पूर्ण खर्च र आम्दानीको हरहिसाब राख्नु हो । आर्थिक कारोबारहरूलाई व्यवस्थित गर्नका लागि आर्थिक व्यवस्था प्राणाली विकास गर्ने, लेखा प्रशासनको व्यवस्था गर्ने र वित्तीय सङ्घीयता कार्यान्वयन गर्ने सन्दर्भमा राज्यकोषको व्यवस्थापन गर्ने...

      “यो तत्कालीन १३ वटा राज्यका गोरा नेताहरू मिलेर, गोराले, गोराहरूको लागि लेखिएको संविधान (By The White, For The White And Of The White)  हो । संविधानतः गोराहरूमात्र अधिकार सम्पन्न नागरिक हुन्, अश्वेतहरू स्वतन्त्र होइनन्, उनी...