कुनै खास बिषयमा  निरन्तर अनुसन्धानको माध्यमबाट  विशेष ज्ञान र अनुभव प्राप्त गरी  बौद्धिक निष्ठा, निष्पक्षता र इमानमा अनवरत अडिग  रहने  विज्ञहरु भेट्टाउनु मुश्किल छ । र, राजकाजमा उनीहरुको सहयोग पाउनु निकै कठिन समयको प्रवलता भनेको कुनै पनि मुल...

गत पुस ११ देखि १८ गतेसम्म काठमाडौंमा नेकपा (माओवादी केन्द्र) को ऐतिहासिक आठौं राष्ट्रिय महाधिवेशन भब्यतापूर्वक सम्पन्न भयो । यस लेखमा गम्भीर बहसका साथ साझा निष्कर्षमा पुगेको उक्त महाधिवेशनको संक्षिप्त सिंहावलोकन गर्ने कोसिस गरिएको छ । माओवादी पार्टीको महाधिवेशनलाई द...

क्रान्तिकारीहरू स्वभावैले पुरानो मान्यताको बिरोधी हुन्छन् । पुरानो व्यवस्थालाई भत्काउनुपर्छ भन्ने मान्यता राख्छन् । उनीहरूको मान्यतामा नयाँ व्यवस्था प्राप्तीका निम्ति संघर्ष, क्रान्ति र युद्ध अनिवार्य छ । युद्धको माध्यमबाट मात्र आमुल परिवर्तन सम्भव छ भन्ने कुरामा विश्वास राख्दछन् । विश्...

विकसित मुलुकहरूमा शिक्षाको स्तर उत्कृष्ट छ । स्वास्थ्य सेवा अब्बल दर्जाको छ । सार्वजनिक यातायात सुविधा गजबको छ । कालोबजारी, कमिसनतन्त्र, मिलावट, नातावाद कृपावाद आदि केही छैन ।  पैसा नभएका कारण कोही पनि  शिक्षा र स्वास्थ्य सुविधाबाट वञ्चित हुनु पर्दैन । शिक्षामा...

थारू समुदायमा माघलाई नयाँ वर्षको रूपमा मनाइन्छ । यसलाई ठाउँ अनुसार माघ, माघी, माघे संक्रान्ति, खिचडी, खिचडा पनि भनिन्छ । माघ थारू समुदायको चाड मात्रै नभएर यस अवसरमा नयाँ रीति–थिति, नयाँ गणनेता र नीति–नियम निर्माण हुने गर्छ । गाउँको अगुवा बरघररदेखि ...

महाभियोग सम्वन्धि प्रावधान नेपालको संविधानले व्यवस्था गरेको पहिलो प्रभावकारी कदम हो । सानालाई अभियोग लागेजस्तै ठूला पदमा बसेकाको लागि महाभियोग लागेको हो । यसको प्रमाणित ठहर संसदले मात्र गर्नेछ । संसदको यो विशेषाधिकार हो, यो नै अन्तिम पनि हो ।  यो निर्णय उपर स...

माघे संक्रान्ति भन्नाले माघ महिनाको पहिलो दिनलाई बुझाउँछ । विक्रम संवतको गणनाअनुसार माघ बर्षको दसौँ महिना हो । संक्रान्ति संस्कृत शब्द हो र पूर्वीय दर्शनअनुसार संक्रान्ति भन्नाले सूर्य एक राशिबाट अर्को राशिमा प्रवेश गरेको दिन भन्ने बुझिन्छ । एकदमै सामान्य अर्थमा भन्ने हो भन...

अहिले कोरोनाको तेस्रो लहर सुरु भइसकेको छ । पहिलो र दोस्रो लहरको तुलनामा कोरोनाको तेस्रो लहर निकै तीव्र देखिएको छ । कोरोनाको प्रसारमा मानिस–मानिसको निकटता नै प्रमुख कारण हो । कोरोनाको विस्तारले जुनसुकै ठाउँका मानिस किन नहोऊन्, एकअर्कासित कसरी नजिकमा छन् र अ...

पृथ्वीनारायण शाह अत्याचारी राजा थिए वा आधुनिक नेपालका निर्माता ? यो बहस प्रत्येक वर्षको पृथ्वी जयन्तीमा उठ्ने गरेको छ । तत्कालीन ईसाई पादरीहरू र बेलायती राज्य विस्तार अभियानमा संलग्न अंग्रेज निकट लेखकहरूले सुरुदेखि नै पृथ्वीनारायण शाहलाई एउटा अत्याचारी शासकका रूपमा चि...

कोरोना भाइरसको तेश्रो लहर आँकलन गर्दै सरकारले यसको चेनब्रेकका लागि भनेर विद्यालयको अध्ययन अध्यापनलाई माघ १५ गतेसम्म रोक्ने निर्णय गरेको छ । विद्यालय भन्ने शब्दले कुनै एउटा तहसम्म मात्र जनाउने हो या सबै तहका सबै खालका शैक्षिक गतिविधिहरूलाई इंगित गर्ने हो स्पस्ट पारिएको छ...

कोभिड १९ को तेस्रो लहर सुरु भइसकेको छ, सरकारले भन्नमात्र बाँकी छ । मानिसहरूले बढी उपस्थिति जनाउने भेला, उत्सव, समारोहले कोरोना संक्रमणलाई ह्वात्तै बढाउँछ । चाहे ओमिक्रोन होस्, चाहे डेल्टा होस्, चाहे सुरुको होस्, जुनसुकै भेरियन्ट भए पनि जुलुस, भीड, बिहे–ब्रतबन्ध,...

नेपालको बैंकिङ्ग उद्योगले आठ दशक लामो यात्रा तय गरिसकेको छ । वि.सं. १९८४ मा नेपाल बैंक लिमिटेड स्थापनासँगै शुरू भएको बैकिङ्ग उद्योगमा २०४६ सालको परिवर्तनपछि नेपाल सरकारले अवलम्बन गरेको खुला अर्थनीतिको कारण मलजल पुग्यो । तत्कालीन नेकपा (माओवादी) ले संचालन गरेको १०...

जाति प्रथालाई केवल भारतीय उपमहाद्वीप र विशेष गरी हिन्दु धर्मको खास विशेषताको रूपमा लिइन्छ । तर जाति प्रथा केवल हिन्दु धर्म र भारतीय उपमहाद्वीपमा मात्र सीमित छैन । यो लेखमा हिन्दु धर्म र भारतीय उपमहाद्वीप बाहिर जापानमा रहेको जाति प्रथाको बारेमा चर्चा गरिएको छ ।  ...

इतिहासलाई फर्केर हेर्ने हो भने कुनै समय कुनैपनि मुद्रा अस्तित्वमा थिएन । केवल वस्तुसँग वस्तु साटेर भोगचलन गरिन्थ्यो । यसको केही समयपछि विस्तारै छाला, धातु तथा कागज लगायतका नोट अस्तित्वमा आए, जसले भौतिक बस्तु साटफेर गरेर कारोवार गर्दा हुने असहजतालाई समाधान गर्यो र हाल...

बागमती प्रदेशको राजधानी हेटौंडामा रहेको एउटा घर यतिबेला सामाजिक सञ्जाल र अन्य मिडियामा भाइरल भएको छ, जहाँ घरको झ्यालैपिच्छे विभिन्न मन्त्रालयको बोर्ड टाँगिएको छ । १४ वटा मन्त्रालय र १८ जना मन्त्री बनाएको भन्दै आलोचना खेपिरहेको बागमती प्रदेश सरकारले भविष्यमा विस्तारित म...

अहिले प्रदेश नं. २ मा जनमत पार्टीको कथित किसान मैत्री आन्दोलन  जारी छ । तर सीके राउतको उग्र एवं अराजक आन्दोलनलाई नैतिक रुपले पनि समर्थन गर्ने सकिने अवस्था छैन । तर किसानप्रति सरकारको उदासिनता र कर्मचारी वर्गमा देखिएको भ्रस्टाचार मोहले किसानको पक्षमा उभिरहन पनि ब...

म पीके क्याम्पस, बागबजारमा मनोविज्ञान विषयकी विद्यार्थी हुँ । समयमा नै क्लासमा पुग्नुपर्ने हुनाले बिहान सधैं हतार हुन्छ मलाई । त्यो दिन पनि अलि हतारमा थिएँ । मेरो पछिल्तिर रहेका एक हुल केटीहरु  आक्रोशमा कुरा गरिरहेका थिए । ‘त्यस्तालाई त काटिदिनु पर्ने, मार...

‘डा.साब ! कोरोना भाइरस पुष्टि भएको रहेछ तर अहिले श्वास–प्रश्वासमा केही असहजता देखिएर आउनु भएको छ,’ एक स्वास्थ समकक्षीले सो संक्रमित युवाप्रति देखाउँदै भने । विभिन्न परीक्षणसँगै छातीको एक्सरे गर्ने ठाउँतिर जाँदै गर्दा उहाँ एक्कासी बेहोस हुनु भयो । के...

हिजोसम्म आफ्ना खेतीपाती, बस्तुभाउ,  घरपरिवार तथा सारा राजपाट चलाउँदै आउने मुखिया बाजे, काजी साहेब र जिम्बालको नामले चिनिने परिवारहरूको समाजमा बोली बिक्थ्यो । एक अर्काको पीरमर्का बुझ्थे, बाबु आमाको अंशमा लोभी पापीहरू देखिन्नथे । गाउँ समाजलाई मिलाएर कुशलतापूर्...

२०७४ सालको आमनिर्वाचन अगाडि ध्रुवीकरण भएको बाम गठबन्धनले एकपटक नेपालको क्रान्तिकारी वामपन्थी तथा देशभक्त शक्तिहरूलाई तरंगित बनायो र आम जनतामा रक्तसञ्चार गर्यो । त्यसको परिणामस्वरूप मुख्य घटकहरू नेकपा एमाले र नेकपा माओवादी केन्द्रमार्फत् ध्रुवीकृत हुने प्रक्रिया चल्यो र ती प...

नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (माओवादी केन्द्र) को आठौँ महाधिवेशन चलिरहेकै बेला एकजना केन्द्रीय नेताले टेलिफोन गरेर यस पङ्क्तिकारलाई सोधे– प्रचण्डको राजनीतिक प्रतिवेदनमाथि तपाईंले टिप्पणी नलेख्ने ? अध्यक्षको प्रतिवेदनबारे अहिलेसम्म तपाईंको विश्लेषण पढ्न पाइएन नि ? पत्रक...

 झकबहादुर मल्ल ‘सुदिप’ नेकपा (माओवादी केन्द्र) को आठौं महाधिवेशनलाई देशका सचेत नागरिक, राजनीतिकर्मी र कुटनीतिक वृत्तमा समेत रुचिपूर्वक हेरिएको छ । अन्तरपार्टी जनवादको अभ्यास गर्ने उच्चतम थलो महाधिवेशन नै हो । महाधिवेशन हरेक पार्टीको जीवनमा एउटा नय...

कोभिडले अर्थतन्त्रमा पारेको प्रभावबारे दस्तावेजमा उल्लेख गर्नुपर्छ । वातावरण प्रदूषण रोक्नका लागि अग्र्यानिक कृषि प्रणालीलाई महत्व दिने नीति लिनुपर्छ । विश्वका धनी व्यक्तिहरुको तथ्यांक विवरण परिवर्तन भइरहने हुनाले प्रतिवेदनमा हटाउन उपयुक्त हुन्छ । एमसीसीलाई संशोधनसहित पार...

विसं. २०६९ सालको हेटौडा महाधिवेशनको हलमा प्रतिनिधि बनेर उभिने अवसर पाएको बेला समूहको धारणा प्रस्तुत गर्दै भनेको थिएँ, ‘भीषण जनयुद्ध २०५७ मा ऐतिहासिक दोश्रो राष्ट्रिय सम्मेलनले विकास गरेको ऐतिहासिक प्रचण्डपथ थियो । तपाईले आफ्नै पथको किन सजिलै स्थगित गर्ने निर्णय...

अस्थिरता, असमानता र स्वेच्छाचारिता पुँजीवादको नैसर्गिक र स्थायी चरित्र हो । यी सबै हुँदा हुँदै पनि पुँजीवाद हाम्रा अग्रज मार्क्सवादीहरुले अपेक्षा गरे अनुसार समाजवादी क्रान्तिद्वारा प्रतिस्थापित हुन सकेन । अहिलेसम्म विश्व पुँजीवादी व्यवस्थामा आएका संकटहरुलाई टार्न पुँजीवाद ...