मनोविज्ञानका पिता सिग्मन्ड फ्रायडले प्रतिपादन गरेको मनोविश्लेषणको सिद्धान्त सन् १८९० को दशकपछाडि ज्यादै चर्चामा आयो । उनले खास गरेर मानिसमा विकसित हुने कामवासना वा लिबिडोको सम्बन्धमा त्यति बेलाको समाजलाई तरङ्गित बनाउने विचार प्रस्तुत गरे । ...
नीतिले युगको भाका बोल्छ । प्राचीनकालमा नीतिशास्त्रहरूले विश्वास पद्धतिको कुरा बोल्दथे । तीनमा रणनीति समेत मिसिएको हुन्थ्यो । सामन्तकालमा नीतिले धर्म, राजनीति र सैन्यतन्त्रको कुरा बढी बोलेको हुन्छ । धार्मिक...
कलाकार भनेको विशेष गरेर भावनासँग खेल्ने व्यक्ति हो । भावना मान्छेहरूका लागि असाध्यै महत्त्वपूर्ण छ । विडम्बना के छ भने समाजमा मान्छेले आफूले चाहेजस्तो हिसाबबाट आफ्नो जीवनकालमा भावनाहरू प्रकट गर्न...
‘वासिङ्टन सहमति’ (वासिङगटन कन्सेन्सस) शब्दको प्रयोग सर्वप्रथम सन् १९८९ मा अमेरिकी अर्थशास्त्री जोन विलिएम्सनले गरेका थिए । जुन अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोष, विश्व बैंक र अमेरिकी डिपार्टमेन्ट अफ ट्रेजरीका बिचमा भएको...
२०१२ सालमा संगठित र २०१६ सालमा स्थापित नेपालकै सबैभन्दा पुरानो र संरचनाका हिसाबले सबैभन्दा ठुलो विश्वविद्यालय हो, त्रिभुवन विश्वविद्यालय । यसका बारेमा जतिसुकै नकारात्मक टिप्पणी आऊन्, यहाँबाट उत्पादित जनशक्तिले विश्वका...
देशको समुन्नति तथा विकासको क्षेत्रमा विद्यमान चुनौतीहरूलाई निरूपण र समाधान गर्ने तागतसहित नेपाली कांग्रेसको गर्विलो इतिहास छ । अर्कोतर्फ मतदाताले सुम्पिएको जिम्मेवारी र दायित्व पनि छ । आर्थिक समुन्नतिका लागि...
हामी नेपाल लिटरेचर फेस्टिभलमा छौँ । यो नाम बढी साहित्यसँग सम्बद्ध छ । साहित्य भन्नेबित्तिकै आख्यान र गैरआख्यानको कुरा आउँछन् । गैरआख्यानमा संविधान, कानुनका विषय आउँछन् । संविधान पनि साहित्यभित्रै...
आदरणीय महासमिति सदस्यज्यूहरू जय नेपाल । धेरै ठुलो उत्साह र निराशाका बिचबाट हामीहरू यही २०८० फागुन ७ गतेदेखि काठमाडौँमा हुन लागेको महासमितिको बैठकमा भेट हुँदै छौ । हामी यस...
नेकपा (माओवादी केन्द्र) को विधान अधिवेशन पार्टीको इतिहासमा पहिलो परिघटना हो । एमालेले साढे दुई वर्षअघि तामझामका साथ विधान अधिवेशन सम्पन्न गर्यो । जे जस्तो उपमा दिए पनि त्यसको उद्देश्य...
प्रेम महसुस गरिने चिज हो । यो संसारमा मान्छेहरू प्रेम अभावमा प्रताडीत छन् । यहाँ सम्बन्धहरू प्रेमको अभावमा टुट्छन्, बिग्रन्छन् । यहाँ मान्छेहरू प्रेमको खोजीमा भौँतारिरहेका छन् । यो संसार...
यस वर्ष वसन्त पञ्चमी वा श्री पञ्चमी २०८० फागुन २ गते बुधबार परेको छ । यसै दिनदेखि कृषकहरूको हल्सारो सुरु हुन्छ । सरकारी स्तरबाट वसन्त श्रवण र जनस्तरमा सरस्वती पूजा...
नेपाली कांग्रेसले प्रजातन्त्र दिवसको दिन (फागुन ७ गते) बस्ने गरी महासमिति बैठक डाकेको छ । फागुन ७–१० मा ललितपुरको गोदावरीमा हुने महासमिति बैठकबाट कांग्रेसले आफ्नो आगामी नीति तय गर्दै छ...
जनयुद्ध दिवसका दिन सार्वजनिक बिदा दिने सरकारी निर्णयलाई न्यायालयले उल्ट्याइदिएको छ । विश्वका जुनसुकै आन्दोलनका आफ्ना सीमा हुने गर्छन् । माओवादी आन्दोलनका पनि आफ्ना सीमा र परिधि पक्कै थिए ।...
नेकपा (माओवादी) ले २८ वर्षअघि (२०५२ फागुन १) सशस्त्र संघर्षका माध्यमबाट नौलो जनवादी क्रान्ति सम्पन्न गरी श्रमजीवी वर्गको राज्यसत्ता स्थापना गर्ने उद्देश्यले दीर्घकालीन जनयुद्धको थालनी गरेको थियो । बाह्रबुँदे सम्झौता,...
शान्तिप्रक्रिया टुंगोमा पुग्न नसक्नुको पहिलो कारण शान्तिप्रक्रियासम्बन्धी नै त्रुटिपूर्ण बुझाइ हो । खालि हतियार बिसाउनुलाई मात्रै हामीकहाँ शान्तिप्रक्रिया भनेर बुझियो । हतियार बिसाएर मात्रै शान्तिप्रक्रिया पूरा हुँदैन । हिजो जे...
चलचित्र सेन्सर बोर्डले कार्यविधि बनाउन लाग्दा धेरै किसिमका विचार आएका छन् । कतिपयले पहिला हचुवाका भरमा हुने सेन्सर अब व्यवस्थित गर्न लागिएको रहेछ भन्ने विचार व्यक्त गरेका छन् भने कतिपयले...
माओवादी केन्द्रले ठिक दुई वर्षअघि पार्टीको महाधिवेशन सम्पन्न गरेको थियो । विधानसम्बन्धी एजेन्डामाथि समेत सोही महाधिवेशनले आवश्यक निर्णय गरेको थियो । पार्टीमा विधानका लागि छुट्टै अधिवेशन गर्ने प्रचलन थिएन ।...
यदाकदा देखिने विरोधाभास गतिविधि र अप्रासङ्गिक बहस हाम्रो राजनीतिका फुटकर विशेषता हुन् । यहाँ अनेकन् खालका विचार र प्रतिविचारहरू सतहमा आउन सक्छन् । यस्तै परिदृश्यमा विगत केही समयदेखि छिटफुट सहरहरूमा...
केही समय अघि मात्र ३०० दिनभन्दा लामो समय अवधि तालाबन्दीको मार खेपेको मुलुककै जेठो विश्वविद्यालय त्रिभुवन विश्वविद्यालयको अवस्था शान्त हुन नपाउँदै विगत असोज १२ गतेदेखि मध्यपश्चिम विश्वविद्यालय पनि तालाबन्दीको सिकार...
नेपालको पत्रकारिता अलिक अप्ठ्यारोमा परेको छ । हुन त पत्रकारितालाई धेरै कुराले अप्ठ्यारो पारेको छ । आज म सामाजिक सञ्जालको पाटोतिर केन्द्रित छु । किनभने मनोरञ्जनका साथै समाचार र विचारका...
पत्रकारिताका सिद्धान्त र सूत्रहरूको व्याख्या गर्ने क्रममा स्ट्यान्फोर्ड विश्वविद्यालयका प्रोफेसर लायल एम नेल्सन हामीलाई बताउने गर्नुहुन्थ्योे : ‘यतिबेला पत्रकारिताको सबैभन्दा सजिलो सिद्धान्त र सूत्रका रूपमा रहेका पाँच–डब्ल्यू र एक–एच (के...
सामाजिक समानता समाजको एक त्यस्तो अवस्था हो, जसमा त्यस समाजका सबै मानिसलाई एक–अर्काको तुलनामा समान मानिन्छ । सबै मानिसको सम्मान र अधिकारमा बराबरीको अवस्था नै सामाजिक समानता हो । यद्यपि...
यस गोष्ठी संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको अभ्याससँग सम्बन्धित भनिएको छ, यसमा मुख्य शब्द ‘अभ्यास’ लाग्छ । समाजले, बेलाबेलामा भएका आन्दोलनहरूले र संविधानले जे–जस्तो अपेक्षा गरेको हो, सो अनुसार संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको...
आज यहाँ जुन शीर्षक चयन गरिएको छ, अभ्यासमा संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र । यो विचारको उद्भव कसरी भयो ? म त्यसतर्फ जान चाहन्छु । मलाई सम्झना छ, ०५६ देखि ०५९ सालतिर...
राजनीतिक दलहरूले सधैँ निर्वाचनका मुखमा मात्र आफ्नो घोषणापत्र प्रस्तुत गर्छन् । जनताका आवश्यकता र अपेक्षा अनुरूपका आफ्ना घोषणालाई पूरा गर्ने रणनीति पनि दलहरूसँग हुनुपर्ने हो । तर देशको वर्तमान अवस्था...
‘को मासिन्या को नमासिन्या ? यो प्रश्न सन् २०१७ को फौजदारी संहिता ऐन जारीपश्चात् सन्दर्भहीन हुनुपर्ने थियो, तर सार्वभौमसत्ता सम्पन्न नेपाली जनता हालपर्यन्त छोटा नागरिक र बडा नागरिकमा विभाजित छन्...
‘कुनै निर्णय गर्नुअघि तपाईंलाई मन पर्छ कि मन पर्दैन भनेर संसद्ले राष्ट्रपतिलाई सोध्ने अवस्थाको हामीले नजिर स्थापना गर्न खोजेका हौँ ? जनताले चुनेर पठाएको सार्वभौम संसद्ले गरेको निर्णयलाई कुनै व्यक्तिले...
द्वन्द्व, हिंसा र युद्धभन्दा अहिंसाको शक्ति व्यापक छ । अहिंसाकै प्रचुरताले विश्व व्यवस्था र मुलुकका आन्तरिक मामिला टिकेका छन् । सुखी हुनु र खुसी हुनु फरक मान्यता हो । सुखको...
विश्व क्यान्सर दिवसको अवसरमा क्यान्सरसँग लड्दा लड्दै मृत्युवरण गर्नु भएका सम्पूर्ण क्यान्सर बिरामीहरू प्रति भावपूर्ण श्रद्धाञ्जली अर्पण गर्दछु । क्यान्सरले व्यक्ति, परिवार, समाज, राष्ट्र र विश्व जगतलाई प्रत्यक्ष/अप्रत्यक्ष रूपमा पुर्याएको...
२०औँ शताब्दीको मध्यतिर विश्व आध्यात्मिक आकाशमा एउटा अनौठो फूल फुल्यो । बुद्ध पुरुषहरूको शृंखलामा यस्तो चेतनाको शिखर कहिल्यै प्रकट भएको थिएन, जसले भौतिक दुनियाँलाई पनि उत्तिकै प्रेम गर्न सिकाए, अनि...
माघ २० गते नेकपा (एमाले)ले काठमाडौँमा युवा महोत्सव आयोजना गरेको छ । यो आम युवाका लागि बहुत सुखद पक्ष हो । युवाहरूका समस्या र समाधानका उपाय पनि यस्ता महोत्सवबाट पत्ता...
आज माघ १९ । २०६१ को माघ १९ भन्दा नितान्त फरक परिवेशमा छौँ हामी आज । त्यतिबेला शाह वंशका राजाले देशको कार्यकारी अधिकार लिएका थिए, जनताको अधिकार खोसिएको थियो, संसद्...
एकातिर मुलुकमा माओवादी आन्दोलन उत्कर्षमा थियो, बन्दुकका भरमा राज्य सत्ता कब्जा गर्ने भन्दै ऊ राज्यविरुद्ध लागिपरेको थियो, अर्कातर्फ लोकतन्त्रका लागि शान्तिपूर्ण राजनीतिमा रहेका दल तथा पक्षहरू उत्तरपन्थ र दक्षिणपन्थको उग्र...
२०६१ माघ १८ गते राति ११ बजे, मलाई कसैले फोन गर्यो, ‘हामी बालाजुमा छौँ, तिमी यहाँ जसरी पनि आउनुपर्यो ।’ सुतिसकेकाले आउन सक्दिनँ भन्दा पनि कर गरेपछि म ट्याक्सी चढेर...
०६१ माघ १९ गते तत्कालीन राजा ज्ञानेन्द्र शाहले जननिर्वाचित सरकारलाई अपदस्थ गरी शासनसत्ता आफ्नो हातमा लिँदा म प्युठानको भृङ्गीमा थिएँ । एउटा टेलिभिजन कार्यक्रम निर्माणको सिलसिलामा म केही साथीहरू लिएर...
२०६१ माघ १९ गते तत्कालीन राजा ज्ञानेन्द्र शाहले शाही घोषणामार्फत शासन सत्ता हातमा लिए । तत्कालीन प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवालाई बर्खास्त गरी ज्ञानेन्द्रले शासन सत्ता हातमा लिएका थिए । शाहको उक्त...
इन्डियन आइडलमा प्रतिस्पर्धा गरिरहेकी नेपाली गायिका मेनुका पौडेललाई नेत्र चिकित्सकले ‘आर्टिफिसियल इन्टिलिजेन्स’ (एआई) जडित स्मार्ट चस्मा उपहारका रूपमा प्रदान गरेको खबरले हामी धेरैलाई खुसी तुल्यायो । ‘अप्टिक नर्भस्’ सुकेर पूर्ण...
केही दिनपहिले कोशी प्रदेशका विभिन्न १० उद्योग वाणिज्य सङ्घहरूले उधारो सम्बन्धमा केही प्रस्ताव पास गरे । बजार शिथिल रहेको अहिलेको अवस्थामा उद्योग व्यवसायको कारोबार चक्रलाई लक्षित गरी उधारो कानुन आवश्यक...
२२ जनवरीको दिन अयोध्यामा राम मन्दिरको प्राणप्रतिष्ठा भयो । त्यो भारत र नेपालमा मात्र होइन, विश्वभरि छरिएर रहेका करोडौँ हिन्दुका लागि ठुलो खुसी र गौरवको विषय बन्यो । त्यो राम...
सन् १७६३ को डिसेम्बर १७ मा अमेरिकामा प्रकाशित समाचारको अंश हो यो (फोटोमा दिइएको) । त्यतिबेला हामी बाइसी तथा चौबीसी राज्यमा विभाजित थियौँ । यस समाचारको अंशमा ती अमेरिकी छोराछोरीको...
संविधानमा नेपाल प्रहरी संघमा रहने र प्रदेशमा प्रदेश प्रहरी हुनेछ भन्ने व्यवस्था छ । अब, संविधानको मर्म र भावनालाई विचार गरेर जानुपर्छ । हाम्रो देशको चारैतिर खुला सिमाना छन्,...