हरियो डाँडामाथि  हलो जोत्ने साथी  हो हो तारे हो हो हो हो माले हो...  असार, साउनमा रोपाइँको छेकोमा यो गीत हिट हुन्छ । तर समग्रमा यो गीत सदावहारझैं छ । यसका स्रस्टा हुन् जनकवि केशरी धर्मराज थापा । अनि गीतमा स्वर, सङ्गीत पनि उनकै ।  प्र...

विजय चालिसे खास गरी नेपाली विज्ञान कथा साहित्यका स्थापित कथाकार हुन् । उनले विविध विधामा करिब चार दर्जन मौलिक कृति नेपाली साहित्यमा दिएका छन् । प्रौढसँगै बाल साहित्यमा पनि उनको कलम तिखो छ । पत्रकारिता क्षेत्रमा करिब  ३ दशक बिताएका उनले २०३७ जेठ १ गतेबाट सरकार...

विश्वेश्वरप्रसाद कोइराला अर्थात् वीपी कोइराला नेपाली राजनीति र साहित्य दुबैमा प्रसिद्धि कमाएका मूद्र्धन्य व्यक्तित्व हुन् । उनले नेपाली साहित्यमा खास गरी मनोविश्लेषणत्मक धाराको सुरुवात गरी शिखरमा पुर्याउने काम गरे । सुरु सुरुमा वीपीले हिन्दी भाषामा कथाहरू लेखे । डा. दु...

भानुभक्त आचार्य (१८७१ असार २९–१९२५ असोज ६) कसरी आदिकवि कसरी बने ? उनले नेपाली साहित्यमा दिएको विशिष्ट योगदान के हो ? आदिकवि बनाउनमा कसकसको योगदान छ भनेर खोज्नु भानुजयन्तीको अवसरमा सान्दर्भिक हुन्छ ।  मोतीराज भट्टले विसं १९४८ मा ‘भानुभक्तको जीव...

‘राम्रो रचना मीठो नेपाली’ कृति ३० को दशकमा अधिक चर्चामा रह्यो, जसले नेपाली भाषाको व्याकरण लेखनलाई निकै सहज बनाएको थियो । त्यो परम्परागत व्याकरण भए पनि नेपाली व्याकरण अध्ययन गर्न र सिक्नका लागि धेरै सहज थियो । किनभने त्यस कृतिमा रचनाहरूको अध्ययन गर्दै व्या...

सरकारले यही असार ६ गते जय पृथ्वीबहादुर सिंहलाई राष्ट्रिय विभूति घोषणा गर्ने निर्णय गरेको छ । उनीसहित अब नेपालका राष्ट्रिय विभूति १८ जना पुगेका छन् । यसअघि गौतम बुद्ध, अंशुवर्मा, सीता, जनक, अरनिको, राम शाह, अमरसिंह थापा, पृथ्वीनारायण शाह, भानुभक्त आचार्य, भीमसेन ...

आज १५ असार, १९ औँ राष्ट्रिय धान दिवस । हरेक वर्ष यस दिन सरकारले धान दिवस मनाउँछ भने आम नागरिकले दही, चिउरा खाँदै हर्षोल्लासका साथ रोपाइँ गर्छन् । कृषि मन्त्रालयले पनि यस दिन उपत्यका नजिकैको कुनै खेतमा गएर रोपाइँ उत्सव मनाउँछ । त्यसमा कृषिमन्त्री सहितको सहभागिता रहन्छ...

जनवादी गायकको परिचय छ रामेशको । नेपाली सङ्गीत क्षेत्रमा राल्फा समूह बनाएर उनले तरंग ल्याए । रामेशको खास नाम रामेश्वर श्रेष्ठ हो । उनका पिता माल अड्डाका हाकिम थिए । त्यसैले नेपालका अधिकांश जिल्ला घुम्न र जनताको अवस्था बुझ्ने अवसर पाएका थिए उनले ।  गीत संगीतमा रु...

तारानाथ शर्मा आज हामीबीच छैनन् तर उनले नेपाली भाषा–साहित्यमा छोडेर गएको झर्रोवादको गहिरो छाप भने छँदैछ । शर्माले बनारस बस्दा होस् या नेपालमा सदैव नेपाली भाषाको उन्नयन र प्रवर्द्धनमा जीवनभर लागिरहे । घनघस्याको उकालो काट्दा, बेलायततिर बरालिँदा र पाताल प्रवेश हुँ...

डा. घनश्याम न्यौपाने ‘परिश्रमी’ गजल विधाका विशेष सुपरिचित व्यक्तित्व हुन् । ‘परिश्रमी’ विद्यार्थी जीवनदेखि नै साहित्य साधनामा लागेका हुन् । नेपालीमा स्नातकोत्तर, व्याकरणमा आचार्य र गजलमा विद्यावारिधि गरेका छन् उनले । अहिले त्रिभुवन विश्वविद्यालय...

नेपालमा मात्र होइन, अमेरिका पुगेर पनि नेपालीहरूलाई सङ्गठित गर्ने, नेपाली भाषा साहित्यको संरक्षण र संवर्द्धनमा निरन्तर लागिरहेका साहित्यकार हुन् कवि वसन्त श्रेष्ठ । तेह्रथुममा जन्मी हुर्की साहित्य साधनमा लागेका उनी अन्तर्राष्ट्रिय नेपाली साहित्य समाजको अध्यक्षसमेत रहेर जिम्मेवा...

‘देउबहादुर दुरा ठाडो भाकाका लोकनायक’ कृति यमबहादुर दुराले तयार पारेका छन् । उनले इतिहासबाट लोप हुन लागेका लोकसाहित्य सर्जकका बारेमा खोज अनुसन्धान गरी तयार पारेको यो कृतिले देउबहादुर दुराको मात्र होइन, गण्डकी क्षेत्रमा प्रसिद्ध ठाडी भाकाको बारेमा पनि ...

नेपाली साहित्यमा डा. वानीरा गिरी सुपरिचित नाम हो । बाल्यकालदेखि नै साहित्यतर्पm आकर्षित भएकी उनी दार्जिलिङबाट प्रकाशित ‘दियो’ साहित्यिक पत्रिका ‘मेरो साथी भन्छ’ शीर्षकको कविता विसं २०२० मा प्रकाशन गरेर सार्वजनिक साहित्यमा प्रवेश गरिन् । यसपछि न...

हरेक व्यक्तिका भोगाइका आआफ्नै अनुभूति हुन्छन् । ती अनुभूतिलाई शब्दपुष्पमा गुथेर साहित्य सिर्जना गर्ने व्यक्ति सीमित हुन्छन् । अझ आफ्ना हरेक अनुभूतिलाई विम्वात्मक रूपमा पाठकसमक्ष पस्कनु त्यति सहज छैन । कमै व्यक्तिले मात्र अनुभूतिको कलात्मक–विम्बात्मक अभिव्यक्ति दिन सक्छन् । ती...

निम्न वर्गीय नेपाली जनताको दमित आवाजलाई पत्रकारिता र साहित्यका माध्यमबाट शङ्खघोष गर्ने व्यक्तित्व हुन्  कृष्ण सेन ‘इच्छुक’ । उनले साहित्यका माध्यमबाट वर्गीय विभेदविरुद्ध सशक्त आवाज उठाएका छन् । ‘इच्छुक’ नेपाली जनयुद्धका समयमा नेकपा माओवादीको मु...

थोरै तर अत्यन्त गम्भीर भावका कविता लेख्ने कवि हुन् विश्वविमोहन श्रेष्ठ । उनले विसं ०२६ मा तेह्रथुम जिल्ला विकास समितिले प्रकाशन गरेको तीनजुरे साहित्यिक पत्रिकामा पहिलो कविता प्रकाशन गरी नेपाली साहित्य लेखनमा सार्वजनिक भएका हुन् ।  २०१३ वैशाख १६ गते तेह्रथुमको म्य...

शिखर मोहन ३८ भाषामा समाचार पस्किने गोरखापत्र सम्भवतः विश्वकै एकमात्र पत्रिका हो । गोरखापत्र आज शनिबारबाट १२२औँ वर्षमा प्रवेश गरेको छ । नेपालमा पत्रकारिताको जग विसं १९५८ वैशाख २४ गते गोरखापत्रको प्रकाशनपछि सुरु भएको देखिन्छ । सुधारवादी भनेर चिनिएका श्री ३ देवशमशेर...

संविधानले नेपाल बहुजाति, बहुभाषिक राष्ट्र हो भनेको छ । धारा ६ मा सबै मातृभाषा नेपालका राष्ट्र भाषा हुन् भनेको छ । तर स्थानीय चुनावमा प्रमुख राजनीतिक दलका चुनावी एजेन्डामा भाषा संरक्षणको विषयले कम प्राथमिकता पाएको छ ।  भाषा अभियन्ता दीपक तुलाधर भन्छन्, &lsqu...

आज मातातीर्थ औँसी, आआफ्ना आमाको सम्झना गर्ने र मुख हेर्ने दिन । आमा शब्द आफैँमा सम्मानित छ । किनकि यो संसार आमाकै सिर्जना हो, आमाबिना सृष्टि नै सम्भव छैन । आमाका दृष्टिमा हरेक सन्तान समान छन् । आमाबाटै पालित, पोषित र संरक्षित छन् । यही सन्दर्भ पारेर ‘आमा’ च...

प्रत्येक वर्ष अप्रिल २६ का दिन विश्व बौद्धिक सम्पत्ति अधिकार दिवसको रुपमा मनाइन्छ । कुनै व्यक्ति वा संस्थाका ज्ञान, सीप, श्रम जस्ता मानिसको बौद्धिकता प्रयोग गरी तयार पारिएका मौलिक सिर्जनालाई बौद्धिक सम्पत्ति भनिन्छ । यस्ता बौद्धिक सम्पत्तिमा साहित्यिक कृति, सङ्गीत, वास्तुकला, चित्र...

साहित्यकार पोषण पाण्डेको नाम आधुनिक नेपाली साहित्यको इतिहासमा मनोवैज्ञानिक कथाकार एवं प्रतीकवादी कविको परिचयमा स्थापित छ । उनको ‘भिनाजुको स्विटर’, ‘कृष्णदासको भित्तेघडी’, ‘राघेश्यामको साइकल’, लगायत कैयौँ कथा सदाबहार चर्चित...

मालामा नउनिएका फूलहरू आत्मपरक निबन्धको सङ्ग्रह हो । डा. खगराज बरालद्वारा लिखित यस कृतिमा लेखकले समाजमा देखेभोगेका विषयवस्तुलाई कलात्मक ढङ्गले आफ्ना विचार प्रस्तुत गरेका छन् । २० वटा निबन्धमा लेखकले बाल्यकाल, स्कुले जीवन, जागिरे जीवनमा भेट भएका पात्र र तिनका प्रवृत्तिलाई...

दीपक मङ्ग्राती खोटाङमा जन्मी, हुर्की धरानमा शिक्षादीक्षा प्राप्त गरे । पढाइका क्रममा धरान इन्जिनियरिङ क्याम्पसमा निबन्ध लेखन प्रतियोगितामा उनी पुरस्कृत भएका थिए । ‘आमाको चिठी परदेशी छोरालाई’ शीर्षकमा लेखेको उनको निबन्ध पुरस्कृत भएपछि उनमा साहित्यप्रति रुचि बढ्द...

२०३३ सालमा ‘तुवाँलोले ढाकेको बस्ती’ नाटक लेखेर रंगमञ्चमा होमिएका हुन् अशेष मल्ल । धनकुटामा प्रदर्शन भएर अधिक चर्चा कमाएपछि नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठान काठमाडौंमा पनि प्रदर्शन गरियो । उनले विसं २०३८ सालमै सर्वनाम नाट्य संस्थाको स्थापना गरी संस्थागत रूपमा नाटक प्र...

मदन घिमिरे चर्चित चलचित्र निर्देशक हुन् । आमाको माया, घर संसार, कस्तो साइनो, माया नमार, फैसला, स्वाभिमान, म छु नि तिम्रो, मिस्टर डन, भागी भागी नजाऊ जस्ता धेरै चलचित्रको उनले निर्देशन गरेका छन् । उनै घिमिरेले लेखेको पहिलो उपन्यास हो, ‘मनबहादुर ।’  ...