बारा (कलैया) । जनता समाजवादी पार्टीका अध्यक्ष उपेन्द्र यादव बुधबार बिहान मुख्यमन्त्री सरोजकुमार यादवको निवासमा भेटिए । उनलाई कार्यकर्ताले घेरिरहेका थिए ।

उपेन्द्रको अनुहारमा त्यति चमक देखिएन । नेतामा नीति र दलको राजनीतिक जग हेरेरै भए पनि आफूलाई बारा–२ का मतदाताले जिताउने दाबी उपेन्द्रले गरे । तर, स्थानीय नेताहरु नै अन्य दलका उम्मेदवार बनेका कारण उनी थप दबाबमा थिए ।

जसपा अध्यक्ष यादवले भने, ‘मेरो घर सप्तरी भएर के भयो त ? म नेता भएपछि मेरो सबै जिल्ला हो । जहाँबाट पनि मैले चुनाव लड्न पाउँछु । मधेसका उत्पीडित जनजाति, दलित, मुस्लिम र आदिवासीले अहिले पाइरहेका हक र अधिकारमा मेरो ठूलो योगदान छ ।’

यादवको भनाइ देउताल गाउँपालिकास्थित पिप्राढीमा मेल खाँदैन । झन्डै ३ हजार पाँच सय मतदाता रहेको यो गाउँपालिकामा अधिकांश मतदाता सीके राउत नेतृत्वको जनमत पार्टीलाई मत दिने तयारीमा देखिए । दलितको बाहुल्यता रहेको पिप्राढीवासी अहिले बारा बाहिरका व्यक्तिलाई मतदान गर्ने पक्षमा देखिएनन् ।

कक्षा ८ सम्म पढेका तर, राजनीतिबारे चासो राख्ने रमेश सहनीका परिवार यसपटक जनमत पार्टीकै नेता एवं पूर्व सांसद शिवचन्द्र प्रसाद कुशवाहलाई मत दिने तयारीमा छन् ।

तपाईको मत कसलाई भन्ने प्रश्नमा सहनी भन्छन्, ‘हामी जिल्ला बाहिरका मानिसलाई भोट दिंदैनौं । सीके राउतको पार्टी जनमतको विचारधारा राम्रो लाग्यो, त्यही पार्टीका उम्मेदवारलाई मतदान गर्छौं ।’

बारा–२ बाट धेरै नेताले चुनाव जितेर गए पनि पिप्राढीको विकासमा कसैले ध्यान नदिएको आक्रोस सहनीले पोखे । भने, ‘नेता भोट मागेपछि फर्केर आउँदैनन्, चिल्लो र कालो सिसा भएको गाडीमा आउँछन्, हात हल्लाएर भोट मागेर हिँड्छन्, अब पुरानो जमाना गयो, आश्वासनमात्रै बाँडेर हिँड्ने नेतालाई भोट दिंदैनौं ।’

देउताल गाउँपालिकामा पढाईको स्तर, स्वास्थ्यमा पहुँच, सरकारी रोजगारी र आर्थिक पहुँच ज्यादै कमजोर देखियो । उनीहरु बस्ने घर, उनीहरुका लगाईखुवाईले पनि पिप्राढी धेरै पछि परेको प्रस्ट देखिन्थ्यो ।

‘मेरो सानैमा विवाह भयो, दुई बच्चा छन्, परिवारमा अरुको पनि हेरचाह गर्नुपर्छ, तर, मेरो आम्दानीको स्रोत भनेको खेतीपाती नै हो, ‘मैले नेतासँग माग्ने होइन नि, नेताले विकास त देखिने गरी गर्नुप-यो, हैन र ?’ सहनीले आफ्नो समस्या सुनाउँदै प्रश्न समेत गरे।

पिप्राढीमै शिक्षण पेसामा लामो समय काम गरेका नवलकिशोर सिंह बुधबार मात्रै जनमत पार्टीमा प्रवेश गरे । पार्टी प्रवेश गर्नुअघि नै रातोपाटी टीमले सिंहसँग केही भलाकुसरी ग¥यो । अस्थायी शिक्षकका रुपमा झन्डै १७ वर्ष काम गरेका सिंहले राउतकै पार्टी किन रोजे ?

उत्तरमा सिंहले भने, ‘यहाँ धेरै नेता आए हजुर, विकासको नारा लाउन छाड्दैनन् तर विकास कसैले गर्दैनन् । मैले यस क्षेत्रका उम्मेदवार शिवचन्द्रको मुख हेरेर जनमत छिरेको होइन, सीकेको परिवर्तनकारी बोली र व्यवहार हेरेर हो ।’

सिंहले नवआगन्तुकलाई आफूले कहिल्यै मतदान नगर्ने प्रस्ट पारे । बारा–२ को दक्षिणतर्फ रहेको पिप्राढीमा राजपुत, मलाहा, यादव बढी छन् । यीसँगै मुसलमान, दलित, आदिवासी र तेली छन् । खेतीमै निर्भर यहाँका सर्वसाधारणले सिँचाइ नहुँदा धेरै दुःख खेप्दै आएको गुनासो गरे ।

सीकेले बारा–२ मा बाँडेका नारा पनि अन्य दलभन्दा पृथक छन् । उनले एउटा प्रादेशिक अस्पताल बनाउने, प्राविधिक कलेज स्थापना गर्ने र सिँचाइको व्यवस्था गर्ने आश्वासन मतदातासामु गरेका छन् ।

सुवर्णमा नेताका आशामात्रै

दक्षिण भेगमा पर्ने सुवर्ण गाउँपालिकामा चुनावी रौनक खोजी गर्दैजाँदा दुई जना यस्ता पात्र भेटिए, जसलाई राजनीतिभन्दा पनि आफू र परिवार बाँच्ने जोहो कसरी गर्ने भन्ने चिन्ता देखियो । उक्त गाउँपालिकाको वडा नम्बर ६, मुसाहानाका शेख आजमले चुनावमा नेताहरु भोट माग्न गाउँ आए पनि नारामात्रै बाँड्ने गरेको बताए ।

आजम भन्छन्, ‘म भोट खसाल्छु तर, आफ्नो विवेक प्रयोग गर्छु । जसले विकास गर्छ, हाम्रो गुनासो सम्बोधन गर्ने गरी काम गर्न सक्छ, उसैलाई भोट दिन्छु । यहाँ प्रतिस्पर्धा भनेको जनमत र जसपाबीच हुन्छ ।’

आजमले घर अगाडिको बाटो वर्तमान उपराष्ट्रपति रामसदाय यादवको पहलमा बनेकोे प्रसंग कोट्याए । जसपाका नेताहरुले गाउँमा केही मात्रामा विकास गरे पनि उपेन्द्र यादव जिल्लामा नवआगन्तुक भएको भन्दै आजमले भने, ‘भोट त जनमतलाई नै दिने हो । हाम्रो गाउँमा समस्या प¥यो भने उपेन्द्र यादवलाई खोज्न कहाँ जाने ? बरु कुशवाह यस क्षेत्रका स्थायी नेता हुन्, उनैलाई भोट दिने र समस्या पनि उनैबाट समाधान गर्ने हो ।’

सुवर्णमा मात्रै चार हजारभन्दा बढी मतदाता छन् ।

नेताका पछाडि कुदेर केही हुँदैन

सुवर्ण गाउँपालिका–८ का सगिर खानका पाँच जना बच्चा छन् । ती पाँचमध्ये एक जना कवहीमा, २ जना वेलहटोलमा, २ जना औरैयामा पढ्छन् । बच्चाको पढाई ज्यालादारीमै काम गरेर पु¥याएको उनको भनाइ छ ।

खानले रातोपाटीसँग भने, ‘नेताको पछाडि दौडने फुर्सद छैन । नेताबाट म केही लिन्नँ र केही दिन्नँ पनि । बरु खेती किसानी नै गरेर बस्छु ।’

गढीमाइमा एमालेका पौडेल र जनमतका कुशवाहबीच प्रतिस्पर्धा

बारा–२ को दक्षिण भेगमा एमाले र राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीको नाम खासै कसैले लिएनन् । तर, पूर्वमा रहेको गढीमाई नगरपालिका–४ दहियारको बजार क्षेत्रमा एमालेका उम्मेदवार पुरुषोत्तम पौडेल र ग्रामीण क्षेत्रमा जनमत पार्टीका उम्मेदवार कुशवाहमध्ये एकलाई मतदान गर्ने पक्षमा त्यहाँका मतदाता देखिए ।

पोखरीको डिलमा गहत कुट्दै गरेको अवस्थामा भेटिए, महादेव साह । ७२ वर्षीय साहले बारा–२ मा ३६ जनाले उम्मेदवारी दिए पनि ठूला दलहरुबीच नै प्रतिस्पर्धा हुने बताए ।

साहले भने, ‘नेता यादव पनि राम्रै हुन्, रमेश खरेल पनि राम्रै हुन् तर उहाँहरु अरु जिल्लाको हो । हामीले त हाम्रै स्थानीयलाई जितायौं भने हाम्रो समस्या समाधानका लागि दबाब दिन सक्छौं । यसतर्फ यहाँका मतदाता सचेत छन् ।’

नयाँ नेताको कामको मूल्यांकन नै गर्न नपाई जिताएर पठाउने पक्षमा दहियारवासी नरहेको साहले प्रस्ट पारे । विकासका नाममा केही नगर्ने र आश्वासनमात्रै दिइरहने नेतालाई सर्वसाधारणले बुझिसकेको उनी बताउँछन् ।

दहियारमा धेरै जसो युवा वैदेशिक रोजगारीका लागि खाडी मुलुकमा गएको पाइयो । एमालेका पौडेल र जनमतका कुशवाहमध्ये एक जनालाई यहाँका सर्वसाधारणले मत दिने योजना बनाएको साहले बताए । उनले भने, ‘पौडेल या कुशवाहमध्ये एक जनालाई मतदान गर्ने सल्लाह गाउँमा भएको छ । उहाँहरुले कसरी आश्वस्त पार्नुहुन्छ, त्यसमा भर पर्छ ।’

करैयामाईमा जसपाको वर्चश्व कायम रहला ?

पूर्वको दहियारपछि उत्तरमा रहेको करैयामाई गाउँपालिका–४ लौतनमा भने उपेन्द्र यादवको पडक देखियो । संघ, प्रदेश र स्थानीय तहमा यहाँ जसपाकै वर्चश्व रहेको छ ।

उषा यादव यही क्षेत्रबाट चुनाव लडेर यसअघि प्रदेश मन्त्री बनेकी थिइन् । त्यस्तै, गत मंसिरको चुनावमा जसपाले टिकट नदिएपछि स्वतन्त्रबाट प्रदेश सांसदमा उठेका शारदा शंकर कलवारले १९ हजार ६ सय ७५ भोट ल्याएर जसपाका उम्मेदवार अनिल मोहम्मदलाई हराएका थिए । मोहम्मदले जम्मा दुई सय ५९ मत पाएका थिए । करैयामाई गाउँपालिका–४, लौतनका अनिल अन्सारीलाई जसपाले टिकट दिएपछि असन्तुष्ट बनेकाले कलवारलाई मत दिएर बिजयी बनाएका थिए ।

स्थानीय तहमा समेत मेयर शम्भुप्रसाद यादव र उपमेयर सुकैन चौधरी जसपाबाटै विजयी भएका थिए । प्लस टु गरेका अन्सारीले भने, ‘विगतमा जसपाले यस ठाउँबाट पाएको मत यसपटक पनि पाउँछ भन्ने छ ।’

जसपाकै पहलमा मस्जिद, कृषि सडक, कब्रस्थान घेर्ने पर्खाल र बाटो ढलान गर्न एक करोड १० लाख रुपैयाँ लौतनमा आएको अन्सारीको दाबी छ ।

करैयामाई गाउँपालिकामै भेटिए, रास्वपाका उम्मेदवार रमेश खरेल ।

उनी सबैलाई ‘नमस्कार ! म एसपी रमेश खरेल’ भन्दै परिचय दिँदै रास्वपालाई मतदानको अपिल गर्दै थिए । सर्वसाधारणले पनि एसपी खरेललाई मतदान गर्ने बताए ।

खरेलसँग सेल्फी खिचाउनेको पनि भिड थियो । आफूले जितेपछि खासगरी भ्रष्टाचारलाई जरैदेखि उखेल्ने उनले बताए । खरेलले रातोपाटीसँग भने, ‘मैले पूरा गर्न नसक्ने आश्वासन बाँडेर हुँदैन, बारामा अशिक्षा र गरिबी धेरै छ । सर्वसाधारणले स्वास्थ्योपचार सुलभ मूल्यमा पाउने गरी अस्पतालको निर्माणमा लाग्ने छु तर धेरै चुतौती छ ।’  

जसपा र जनमतले निर्वाचन क्षेत्रको सबैतिर प्रतिस्पर्धात्मक रुपमा घरदैलो गरिरहेका छन् । एमालेका पौडेल बजार क्षेत्रमा मात्रै धेरै केन्द्रित भएर प्रचार गरिरहेका छन् ।

बारा २ मा एक लाख पाँच हजारभन्दा बढी मतदाता रहेका छन् ।  यो निर्वाचन क्षेत्रमा गढीमाई नगरपालिका, सुवर्ण गाउँपालिका, देउताल गाउँपालिका, पचरोता गाउँपालिका र करैयामाई गाउँपालिका पर्छन् । 

साथमा शारदा पोखरेलको रिपोर्ट