काठमाडौँ । के तपाईंको पनि जुत्ता फुकाल्ने बित्तिकै कोठाभरि अनौठो गन्ध फैलिन्छ? धेरै पटक, यसका कारण हामीले लज्जाको सामना पनि गर्नुपर्छ। साथीको घरमा, सामाजिक जमघटमा, वा आफ्नै घरमा पनि जुत्ता फुकाल्दा एक प्रकारको अनौठो लज्जाको अनुभूति हुन्छ।

यो समस्या दिनभरि जुत्ता लगाएर काम गर्ने वा खुट्टामा धेरै पसिना आउने मानिसहरूमा बढी देखिन्छ। जब यस्तो हुन्छ, जुत्ता भित्रको ओसिलोपन र ब्याक्टेरिया मिलेर दुर्गन्ध उत्पन्न गर्छ, जसले हाम्रो सामाजिक जीवनलाई पनि असर गर्न सक्छ।

जुत्तामा दुर्गन्ध आउनुको वास्तविक कारण पसिना होइन, ब्याक्टेरिया हो। पसिनाको आफ्नै कुनै गन्ध हुँदैन। यी ब्याक्टेरिया पसिनाको ओसिलो सतहमा बढ्छन् र फोहोर छोड्छन्, जसले गर्दा नमिठो गन्ध आउँछ।

जब यी ब्याक्टेरियाले फोहोर छोड्छन्, त्यसमा मेथेनेथियोल, आइसोभालेरिक एसिड र प्रोपेनोइक एसिड जस्ता निश्चित प्रकारका जैविक एसिडहरू हुन्छन्। यद्यपि, यी ब्याक्टेरिया स्वास्थ्यको लागि खतरनाक छैनन्, तर, तिनीहरूले धेरै नमिठो गन्ध निम्त्याउँछन्।

यस्ता छन् कारण :

• खुट्टाबाट पसिना निस्कँदा

शरीरका अन्य भागहरूको तुलनामा खुट्टामा धेरै पसिना ग्रन्थिहरू हुन्छन्, जसका कारण शरीरका अन्य भागहरूको तुलनामा यहाँ बढी ओसिलोपन उत्पादन हुन्छ।

• जुत्ताभित्र ब्याक्टेरिया बढ्दा

हाम्रो छालाबाट निस्कने ओसिलोपन, धुलो र मृत छाला मिलेर ब्याक्टेरिया र फंगस बढ्नको लागि आदर्श वातावरण सिर्जना गर्छ। जब ब्याक्टेरिया र फंगसले यो ओसिलोपन र फोहोर खान्छन्, तिनीहरूले फोहोरको रूपमा केही जैविक एसिडहरू उत्पादन गर्छन्, जुन दुर्गन्धको मुख्य कारण हो।

• जुत्ता कसिलो हुनु, भेन्टिलेसनको अभाव हुनु

लगाउन धेरै कसिलो र हावाभित्र र बाहिर जान नदिने जुत्ताहरूमा ओसिलोपन बढी हुन्छ, जसले गर्दा ब्याक्टेरिया बढ्न थाल्छ।

• कृत्रिम पदार्थमा लगातार पसिना लाग्ने

केही जुत्ताहरूमा कृत्रिम पदार्थहरू हुन्छन् जसमा पसिना, ब्याक्टेरिया र फंगससँग मिसिएपछि गन्ध बढ्छ।

• जुत्ताको निरन्तर प्रयोग र सरसफाइको अभाव

हरेक दिन एउटै जुत्ता लगाउने र समय-समयमा सफा नगर्ने गर्नाले जुत्ता भित्र ओसिलोपन र फोहोर जम्मा हुन्छ, जसले गर्दा ब्याक्टेरिया छिटो बढ्न थाल्छ।

सरसफाइ कायम राख्दा पनि किन गन्ध आइरहन्छ?
तपाईंले खुट्टाको राम्रो सरसफाइ कायम राख्नुभयो भने पनि, तपाईंको खुट्टाबाट नराम्रो गन्ध आउन सक्छ। हाम्रा जुत्ताहरूले हाम्रो खुट्टा भित्र ओसिलोपन जम्मा गर्छन्, यो ओसिलोपनले ब्याक्टेरिया बढ्नको लागि वातावरण सिर्जना गर्छ। यस कारणले गर्दा, जुत्ताबाट नराम्रो गन्ध आउनु सामान्य कुरा हो।
हाम्रो खुट्टामा शरीरको अन्य भागको तुलनामा प्रति वर्ग इन्चमा बढी पसिना ग्रन्थिहरू हुन्छन्। यसका कारण खुट्टामा बढी पसिना आउँछ र अत्यधिक पसिना आउने भएकाले ब्याक्टेरिया बढी बढ्छ।

जुत्तालाई दुर्गन्ध आउनबाट कसरी जोगाउने?

उत्तर: जुत्ताबाट आउने दुर्गन्ध हटाउन हामी केही सजिलो तरिका अपनाउन सक्छौँ। 

खुट्टा राम्ररी धोएपछि मात्र जुत्ता लगाउनुहोस्
धेरै पटक, हतारमा, हामी खुट्टा नधोईकन जुत्ता लगाउँछौँ। यस्तो अवस्थामा, थोरै मात्रामा ओसिलोपन उत्पन्न हुने बित्तिकै, फोहोर खुट्टाका कारण दुर्गन्ध आउन थाल्छ।

जुत्ता लगाउनु अघि सधैँ मोजा लगाउनुहोस्
मोजा बिना जुत्ता लगाउँदा पसिनाको कारणले गर्दा नराम्रो गन्ध आउने निश्चित छ। सही मोजाले तपाईंको खुट्टाबाट ओसिलोपन हटाउँछ, ब्याक्टेरिया बढ्नबाट रोक्छ। हरेक ६ देखि १२ महिनामा मोजा बदल्नुहोस्।

मोजाहरू दैनिक सफा गर्नुहोस्, दोहोर्‍याएर नलगाउनुहोस्
मोजा एक पटक मात्र लगाउनुहोस् र त्यसपछि धुनुहोस्। मोजा दोहोर्‍याउँदा नराम्रो गन्ध आउने निश्चित छ किनभने त्यसमा पहिले नै फोहोर र ओसिलोपन जम्मा भइसकेको हुन्छ।

जुत्ताको भित्री सोलहरू बदल्नुहोस्
यदि तपाईंले वर्षौंदेखि एउटै इन्सोल लगाउँदै आउनुभएको छ भने, त्यसलाई बदल्नुहोस्। भित्री सोलहरूले ओसिलोपन सोस्ने भएकाले गन्ध आउन सक्छ जसले ब्याक्टेरिया बढ्ने गर्छ। भित्री सोलहरू खरिद गर्दा, एन्टिमाइक्रोबियल उपचार भएकोलाई प्राथमिकता दिनुहोस्।

जुत्तालाई केही समयको लागि घाममा राख्नुहोस्
कुनै पनि प्रकारको व्यायाम पछि, हाम्रो खुट्टा पसिनाले भिजेको हुन्छ। यो ओसिलोपनले नराम्रो गन्ध निम्त्याउन सक्छ। यस्तो अवस्थामा, व्यायामपछि, जुत्तालाई केही समय घाममा सुकाउनुहोस्। यसले ओसिलोपन सुकाउनेछ र घामको तापले ब्याक्टेरिया पनि मार्नेछ।

आफ्नो खुट्टाको सरसफाइको ख्याल राख्नुहोस् 
खुट्टा धुँदा, औँला र पैताला बिचको खाली ठाउँ राम्ररी सफा गर्नुहोस्। जुत्ता लगाउनुअघि खुट्टा धुनुहोस् र हप्तामा एक वा दुई पटक स्क्रब वा एक्सफोलिएट गर्नुहोस्। यसले खुट्टामा जम्मा भएको मृत छाला हटाउँछ। यसले ब्याक्टेरिया जम्मा हुन दिँदैन।

खुट्टामा पसिना नियन्त्रण गर्नुहोस्
यदि तपाईंको खुट्टा धेरै पसिना आउँछ भने, एन्टीपर्सपिरेन्ट स्प्रे वा पाउडर प्रयोग गर्नुहोस्। यसले पसिना कम गर्छ र जुत्ता सुख्खा राख्न मद्दत गर्छ।

धेरै कसिलो जुत्ता नलगाउनुहोस्
धेरै कसिलो जुत्ता लगाउनाले हावा भित्र र बाहिर जानबाट रोक्छ, जसले गर्दा बढी ओसिलोपन सिर्जना हुन्छ। त्यसैले, भित्र हावा चल्न सकोस् भनेर अलि खुकुलो जुत्ता लगाउनुहोस्।

हरेक दिन एउटै जुत्ता नलगाउनुहोस् 
हरेक दिन एउटै जुत्ता लगाउनाले ती चाँडै फोहोर हुन्छन्। साथै, उत्पन्न हुने आर्द्रता सुक्दैन। जुत्ता पालैपालो लगाउनुहोस् र ओसिलोपनलाई घाममा सुकाउन दिनुहोस्।

जुत्ताबाट आउने गन्धलाई कम गर्न कस्ता तरिकाहरू अपनाउन सकिन्छ?
जुत्ताबाट दुर्गन्ध हटाउने धेरै तरिकाहरू छन्। यसमा, तपाईं सेतो भिनेगर र बेकिङ सोडा जस्ता चीजहरू प्रयोग गर्न सक्नुहुन्छ। 

भिनेगर प्रयोग गर्नुहोस् 
भिनेगरले गन्धलाई बेअसर गर्छ र ब्याक्टेरियासँग लड्छ। स्प्रे बोतलमा भिनेगर र पानी बराबर भाग मिलाउनुहोस्। प्रयोग गरिसकेपछि, जुत्ता भित्र स्प्रे गर्नुहोस् र सुक्न दिनुहोस्।

बेकिङ सोडा स्प्रे गर्नुहोस्
बेकिङ सोडा एक प्राकृतिक डिओडोराइजर हो जसले गन्ध र ब्याक्टेरिया हटाउन मद्दत गर्दछ। आफ्नो जुत्ताभित्र बेकिङ सोडा छर्क्नुहोस् र यसलाई २४ घण्टासम्म बस्न दिनुहोस्। यसले दुर्गन्ध हटाउनेछ।

तेल प्रयोग गर्नुहोस्
ल्वाङको तेल आदि एन्टी-फंगल प्राकृतिक डिओडोराइजरहरू हुन्। तिनीहरूले ब्याक्टेरियासँग लड्छन्, गन्ध हटाउँछन् र रमाइलो सुगन्ध छोड्छन्। जुत्तामा सिधै केही थोपा राख्नुहोस् र यसलाई हावामा सुक्न दिनुहोस्। तपाईं तिनीहरूलाई बेकिङ सोडा वा भिनेगरसँग मिसाएर पनि प्रयोग गर्न सक्नुहुन्छ।

आफ्नो जुत्तामा साबुनको बार राख्नुहोस्
प्रत्येक जुत्तामा साबुनको बार राख्नुहोस् र रातभर छोड्नुहोस्। यसले गन्ध सोस्छ र आफ्नो ठाउँमा सफा गन्ध छोड्छ। ध्यान राख्नुहोस् कि साबुन भिजेको हुनु हुँदैन।

जुत्तालाई घाममा राम्ररी सुकाउनुहोस्
हप्तामा कम्तीमा एक पटक, आफ्नो जुत्ता पूर्ण रूपमा खोल्नुहोस् र घाममा राख्नुहोस्। घामको तापले ओसिलोपन र दुर्गन्ध दुवै हटाउँछ।

जुत्ता सफा गर्दा कस्ता गल्तीहरू गर्नुहुँदैन ?
हामीमध्ये धेरैले जुत्ता सफा गर्दा धेरै गल्ती गर्छौँ। जुत्ता सफा गर्दा हामीले निम्न गल्तीहरू गर्नबाट बच्नुपर्छ :

कठोर रसायनहरू प्रयोग नगर्नुहोस्
जुत्ता चम्काउन ब्लिच वा कडा रसायन प्रयोग गर्नाले जुत्ताको सामग्रीलाई नोक्सान पुर्‍याउँछ। यसले रङ फिक्का पार्न सक्छ र कपडाको चमक गुमाउन सक्छ।

पानीमा धेरै समयसम्म भिजाउनु हुँदैन
जुत्तालाई लामो समयसम्म पानीमा डुबाएर राख्नाले त्यसको सिलाई, ग्लू र आकारमा प्रतिकूल असर पर्न सक्छ। यसले जुत्ताहरू चाँडै फाट्न सक्छ।

सही ब्रस छनौट गर्नुहोस्
हरेक जुत्ता सफा गर्न एउटै प्रकारको ब्रस प्रयोग गर्नु ठिक होइन। नरम कपडा भएका जुत्ताहरूको लागि नरम ब्रस र खेलकुद जुत्ताहरूको लागि अलि फरक ब्रस प्रयोग गर्नुहोस्, ताकि जुत्ताको माथिल्लो भाग नबिग्रिओस्।

वासिङ मेसिनमा कहिल्यै नधुनुहोस्
वासिङ मेसिनमा जुत्ता धुँदा त्यसको आकार बिग्रन सक्छ र सोल फुट्ने सम्भावना बढ्छ।