काठमाडौँ । गर्मीको मौसममा खरबुजा एक यस्तो फल हो जुन स्वादिष्ट त हुन्छ नै शरीरलाई शीतलता र ताजगी पनि दिन्छ । यसमा भिटामिन, खनिज र पानी प्रशस्त मात्रामा पाइन्छ, जसले शरीरलाई हाइड्रेटेड राख्छ । 

तर बजारबाट खरबुजा किन्नु कहिलेकाहीँ जुवा खेले जस्तै हुन्छ । बाहिरबाट राम्रो देखिएको खरबुजा पनि काटेर खाँदा बेस्वादको वा काँचो हुन सक्छ । आजको यस लेखमा हामी गुलियो र पाकेको खरबुजा छान्न के कस्ता कुराहरूमा ध्यान दिनुपर्छ भन्ने कुरा जान्नेछौँ ।  

खरबुजाको वासनालाई चिन्नुस् 
खरबुजा पाकेको छ कि छैन भनेर थाहा पाउने पहिलो र सजिलो तरिका भनेको खरबुजाको वासना नै हो । पाकेको र गुलियो खरबुजाको डाँठको भागबाट सामान्यतया हल्का मीठो र सुगन्धित गन्ध आउँछ । यो हिस्सामा सुँघ्दा त्यसबाट ताजा मीठो गन्ध आउँछ भने बुझ्नुहोस् खरबुजा पाकेको छ र यो मीठो हुने सम्भावना धेरै हुन्छ । यदि कुनै वासना आएको छैन वा अनौठो वासना आइरहेको छ भने यो कि त काँचो छ कि सड्न थालेको छ ।

खरबुजाको बोक्राको रङ्ग र बनावट हेर्नुहोस् 
पाकेको खरबुजाले यसको बोक्राहबाटै धेरै कुरा भन्छ । खरबुजाको बोक्रा हल्का पहेँलो वा क्रिमी पहेँलो रङ्गको हुनुपर्छ । यदि यो धेरै हरियो छ भने सम्भवतः यो पर्याप्त पाकेको छैन । पहेँलो देखिने सतहमा जाल जस्तो रेखाहरू स्पष्ट र उठेको हुनुपर्छ ।

तौल र आकारमा ध्यान दिनुस् 
खरबुजा यसको आकारको हिसाबले गह्रौँ हुनुपर्छ । उठाउँदा भारी महसुस हुन्छ भने, यो रसिलो र भित्रबाट पाकेको राम्रो सङ्केत हो । हल्का खरबुजाहरू सामान्यतया सुख्खा वा कम पाकेका हुन्छन् । 

फिल्ड स्पट जाँच्नुस्
खरबुजाको तल्लो भागलाई ‘फिल्ड स्पट’ अर्थात् जमिनमा टाँसिएको भाग भनिन्छ । यो भाग हल्का पहेँलो वा क्रिमी रङ्गको हुनुपर्छ । यो भागले फल बोटमा कति समयदेखि जोडिएर बसेको छ भनेर सङ्केत गर्दछ । यो भाग सेतो वा हरियो छ भने, यो काँचो हुन सक्छ । 

थपथपाएर आवाज सुन्नुस् 
यो परम्परागत विधि हो । खरबुजालाई हल्का थपथपाउनुस् वा आफ्नो औँलाले यसको सतहमा ठ्याक ठ्याक गर्नुहोस् । आवाज अलिकति गुञ्जायमान छ भने फल पाकेको छ र भित्रबाट रसिलो छ भन्ने बुझ्नुस् । आवाजरहित सतहले कम पाकेको सङ्केत गर्न सक्छ । 

डाँठको टुप्पो हेर्नुस् 
खरबुजाको बोटमा जोडिएको भाग अलि नरम र गोलो हुनुपर्छ । यदि काटिएको भाग कडा र तिखो देखिन्छ भने, फल टिप्नु अघि नै पकाइएको हुन सक्छ । फलमा गुलियोपन नहुन पनि सक्छ । 

निष्कर्ष
मीठो खरबुजा छान्न आफ्नो आँखा मात्र नभई नाक, हात र कानको पनि प्रयोग गर्नुहोस् । सुगन्ध, तौल, रङ्ग, बनावट, र हलुका थपथपाउने विधिले राम्रो खरबुजा छनौट गर्न मद्दत गर्न सक्छ । यी सबै कुराहरूलाई ध्यानमा राखियो भने, बजारबाट किनेर लगेको हरेक खरबुजा स्वादले भरिपूर्ण र गुलियो साबित हुन सक्छ ।