पाकिस्तानमा सैनिक विद्रोह गरेर सत्तामा आएका पूर्व राष्ट्रपति तथा पूर्व सेना प्रमुख (रिटायर्ड) परवेज मुशर्रफको आइतबार दुबईमा निधन भएको छ । उनी ७९ वर्षका थिए र लामो समयदेखि बिरामी थिए ।

गत वर्ष सामाजिक सञ्जालमा परवेज मुशर्रफको निधनको अफवाह फैलिएपछि उनको स्वास्थ्यको बारेमा जानकारी दिँदै उनको परिवारले परवेज मुशर्रफको अङ्गले काम गर्न छोडेको र उनको स्वास्थ्यमा सुधार आउन गाह्रो भएको बताएको थियो ।

परवेज मुसर्रफ दुबईमा उपचार गराइरहेका थिए । उनलाई एमाइलोइडोसिस नामक जटिल रोग लागेको थियो जसमा मानव शरीरका अङ्गहरू निष्क्रिय हुन थाल्छन् ।

परवेज मुशर्रफ उपचारका लागि २०१६ मा जमानत पाएपछि संयुक्त अरब इमिरेट्समा बस्दै आएका थिए ।

जीवनको उतार चढाव

परवेज मुशर्रफको जीवनको अन्तिम दुई दशक उतार–चढावले भरिएको थियो ।

सन् १९९९ मा सत्तामा आएपछि उनलाई मार्ने प्रयास भएको थियो । पाकिस्तान पश्चिमी देश र इस्लामिक चरमपन्थीबीचको द्वन्द्वमा फसेको समयमा उनले पाकिस्तानको सत्ता सम्हालेका थिए ।

यद्यपि, उनको पार्टीले सन् २००८ को चुनाव जित्न सकेन र उनलाई गैर कानुनी रूपमा देशको संविधान निलम्बन गरेको र सङ्कटकाल लगाएको आरोप लगाइएको थियो ।

उनलाई सत्ताबाट हटाएको बीस वर्षपछि, अदालतले उनलाई यी आरोपहरूको लागि मृत्युदण्डको सजाय सुनाएको थियो ।

परवेज मुशर्रफको जन्म ११ अगस्ट १९४३ मा भएको थियो । उनी सन् १९९८ मा नवाज सरिफको सरकारमा सेना प्रमुख बनेका थिए । तर, अर्को वर्ष उनले देशको निर्वाचित सरकारलाई सत्ताबाट हटाए ।

पाकिस्तानको बिग्रँदै गएको आर्थिक अवस्था, सुधारको विवाद र कश्मीर सङ्कटका कारण नवाज सरिफको लोकप्रियता पनि त्यति बेला घट्दै गएको थियो ।

सन् १९९९ को भारत–पाकिस्तान युद्धमा, कश्मीरका केही क्षेत्रहरू कब्जा गर्ने असफल प्रयासको लागि पाकिस्तानमा आलोचना भएको थियो र सेनाले सबै दोष आफैँमा लिन चाहँदैन थियो ।

यस्तो अवस्थामा जब नवाज शरिफले मुशर्रफलाई सेना प्रमुखको पदबाट हटाउन चाहन्थे, उनले चलाखीपूर्वक सैन्य विद्रोह नै गरे ।

अमेरिका र चरमपन्थीबीचको द्वन्द्व

अमेरिकामा ९/११ को आतङ्कवादी हमलापछि अमेरिकी राष्ट्रपति जर्ज डब्ल्यु बुसले ‘आतंकवादविरुद्धको युद्ध’ मा पाकिस्तानसँग सहयोग मागेका थिए ।

यसको अर्थ चरमपन्थी सङ्गठन अल–कायदा र तालिबानका लडाकुहरूसँगको भिडन्त थियो । यी ती सङ्गठन हुन् जससँग पाकिस्तानी सेनासँग सम्बन्ध रहेको आरोप लगाइएको छ ।

पाकिस्तानको राष्ट्रपति हुँदा परवेज मुशर्रफका लागि त्यो समय डोरीमा हिँड्नु जस्तै थियो । उनले चरम पन्थीमाथि हमलाका लागि अमेरिकी दबाब र पाकिस्तानमा अमेरिका विरोधी इस्लामिक आवाजबीच सन्तुलन बनाउनु थियो ।

त्यति बेला अफगानिस्तानको मुद्दा पनि थियो ।

नेटो र अफगान सरकारले बारम्बार मुशर्रफलाई अल कायदा र तालिबान समर्थकहरूलाई रोक्न पर्याप्त काम नगरेको आरोप लगाउँदै आएका थिए ।

अमेरिकामा ९/११ हमलाको जिम्मेवारी लिने चरमपन्थी ओसामा बिन लादेन सन् २०११ मा पाकिस्तानमा भेटिएपछि मुशर्रफमाथि थप औँला उठ्न थाले ।

अलकायदा प्रमुख ओसामा बिन लादेन वर्षौँदेखि पाकिस्तानी सैन्य एकेडेमी नजिकै बस्दै आएका थिए र मुशर्रफले वर्षौँदेखि आफूलाई थाहा नभएको बताउँदै आएका थिए ।

सत्ताबाट बिदा

परवेज मुशर्रफको कार्यकाल न्यायपालिकासँगको भिडन्तका लागि पनि परिचित छ । यसमा सेना प्रमुख हुँदा मुशर्रफले राष्ट्रपति पदमा निरन्तरता दिन चाहेको विवाद पनि समावेश छ ।

सन् २००७ मा उनले तत्कालीन प्रधानन्यायाधीश इफ्तिखार मुहम्मद चौधरीलाई पदबाट हटाएपछि देशभर विरोध प्रदर्शन भएको थियो ।

केही महिनापछि लाल मस्जिद घटना भयो । इस्लामावादमा सैन्य कारबाही अन्तर्गत लाल मस्जिद र वरपरको क्षेत्र कब्जा गरिएको थियो । जसमा करिब एक सय जनाको ज्यान गएको थियो ।

लाल मस्जिदका मौलवी र विद्यार्थीहरूलाई शरिया कानुन लागू गर्न सरकारविरुद्ध आक्रामक अभियान चलाएको आरोप लगाइएको थियो ।

यस घटनाको जवाफमा, पाकिस्तान तालिबानको गठन भयो र देशमा हमला र बम विस्फोटको शृङ्खला सुरु भयो । यसबाट हजारौँले ज्यान गुमाए ।

जब नवाज शरीफ सन् २००७ मा निर्वासनबाट पाकिस्तान फर्किएपछि मुशर्रफ शासनको अन्त्यको सुरुवात भयो ।

मुशर्रफले आफ्नो सत्ता कायम राख्न आपतकालको घोषणा गरे तर पछि फेब्रुअरी २००८ मा भएको आम चुनावमा उनको पार्टी पराजित भयो । ६ महिनापछि उनले महाभियोगबाट बच्न पदबाट राजीनामा दिए र देश छोडे ।

परवेज मुसर्रफले लन्डन र दुबईमा बस्दा विश्व भरी लेक्चर दिएर लाखौँ डलर कमाएका थिए भन्ने मान्यता राखिन्छ । उनले पाकिस्तानमा सत्तामा फर्कने आफ्नो इच्छा कहिल्यै लुकाएनन् ।

जब पाकिस्तान फर्किए

मार्च २०१३ मा, उनी आम चुनावका लागि नाटकीय ढङ्गले पाकिस्तान फर्किए, तर उनलाई गिरफ्तार गरियो ।

उनलाई चुनाव लड्न प्रतिबन्ध लगाइएको थियो र उनको पार्टी अल पाकिस्तान मुस्लिम लिग (मुशर्रफले २०१० मा यो पार्टी गठन गरेको) ले चुनावमा राम्रो गर्न सकेन ।

त्यस लगत्तै उनी विरुद्ध धेरै मुद्दा परेका थिए । उनीमाथि पूर्व प्रधानमन्त्री बेनजिर भुट्टोलाई पर्याप्त सुरक्षा नदिएको आरोप पनि लागेको थियो । भुट्टोको सन् २००७ मा तालिबान आक्रमणमा हत्या भएको थियो । यो घटनाले सारा विश्व र पाकिस्तानलाई स्तब्ध बनाएको थियो ।

सन् २०१० मा, संयुक्त राष्ट्रको अनुसन्धानले जनरल मुशर्रफलाई बेनजिर भुट्टोलाई पर्याप्त सुरक्षा प्रदान गर्न ‘इच्छापूर्वक असफल’ भएको आरोप लगाएको थियो ।

सोही वर्ष उनी सन् २००७ मा संविधान निलम्बन गरेकोमा देश द्रोहको अभियोगमा दोषी ठहर भएका थिए ।

तर, लामो समयदेखि सैनिक शासन रहेको मुलुकमा मुद्दा चलाउन त्यति सजिलो हुँदैन । त्यसैले सरकारले मुशर्रफको मुद्दाको सुनुवाइ गर्न विशेष अदालत गठन गरेको थियो ।

यो मुद्दा पाँच वर्षसम्म चल्यो र अन्ततः तीन न्यायाधीशको बेन्चले उनलाई देश द्रोहको दोषी ठहर गर्दै मृत्युदण्डको सजाय सुनाएको थियो ।

तर, जनवरी २०२० मा लाहोर उच्च अदालतले उनलाई सुनाइएको मृत्युदण्डको सजाय रद्द गर्‍यो । अदालतले देश द्रोह मुद्दामा मृत्युदण्डको सजाय सुनाएको विशेष अदालतलाई अवैध घोषणा गरेको थियो। मुसर्रफले विशेष अदालतको फैसलालाई चुनौती दिएका थिए ।

तर, अहिले परवेज मुशर्रफ आफैँ बिरामी भएर यो संसार छोडिसकेका छन् ।

बीबीसी