सोमबार, २३ माघ २०७९
search EN
ताजा लोकप्रिय
  • ताजा
  • लोकप्रिय
२४ घन्टाका ताजा अपडेट

विज्ञान/प्रविधि

चीनले क्लोनिङ गरेर बनायो सुपर काउ : दिनमा १४० लिटर दूध दिने, १ हजार गाई उत्पादन गर्ने तयारी

चीनले क्लोनिङ गरेर बनायो सुपर काउ : दिनमा १४० लिटर दूध दिने, १ हजार गाई उत्पादन गर्ने तयारी

चीनले विज्ञान र प्रविधिको क्षेत्रमा निरन्तर अनौठो प्रयोग गरिरहेको छ । हालै चिनियाँ वैज्ञानिकहरूले क्लोनिङमार्फत तीन वटा ‘सुपर काउ’ तयार पारेको दाबी गरेका छन् । यी गाईले जीवनभर १०० टन अर्थात् २ लाख ८३ हजार ...

बृहस्पतिमा बयानब्बे वटा चन्द्रमा !

बृहस्पतिमा बयानब्बे वटा चन्द्रमा !

एजेन्सी । खगोलविद्हरूले बृहस्पतिमा थप १२ वटा चन्द्रमा पत्ता लगाएका छन् । यो सँगै सौर्यमण्डलमा सबैभन्दा धेरै चन्द्रमा भएको ग्रह बृहस्पति भएको छ ।   खगोलशास्त्रीहरूले यसअघि शनिमा ८३ वटा...
हरियो धूमकेतु : ५० हजार वर्षपछि पृथ्वीको नजिकबाट गुज्रिने धूमकेतु कस्तो देखिएला ?

हरियो धूमकेतु : ५० हजार वर्षपछि पृथ्वीको नजिकबाट गुज्रिने धूमकेतु कस्तो देखिएला ?

आजकाल पृथ्वी नजिकैको आकाशमा नयाँ पाहुना आएका छन् । हरियो धूमकेतु भनेर चिनिने यो धूमकेतु करिब ५० हजार वर्षपछि पृथ्वीको नजिक आएका कारण विश्वभर चर्चाको विषय बनेको छ । ...
च्याटजिपिटी के हो र यसलाई किन गुगलको लागि खतरा भनिन्छ ?

च्याटजिपिटी के हो र यसलाई किन गुगलको लागि खतरा भनिन्छ ?

३० नोभेम्बरमा जब विश्व कतारमा भइरहेको फुटबल विश्व कपको आनन्द लिइरहेको थियो तब विश्वमा च्याटजिपिटी नामको एउटा आर्टिफिसियल टुलले डेब्यु गर्‍यो । यो नयाँ सिस्टमले यस्तो सामग्री लेख्न सक्छ...
सरकारी वेभसाइटमा ‘डीडीओएस अट्याक’ : सबै सर्भर पूर्ण नियन्त्रणमा

सरकारी वेभसाइटमा ‘डीडीओएस अट्याक’ : सबै सर्भर पूर्ण नियन्त्रणमा

काठमाडौँ । विदेशबाट सरकारी वेभसाइटमा ‘डिस्ट्रिब्युट डिनाइल अफ सर्भिस अट्याक’ (डीडीओएस) हुँदा घन्टौँसम्म अवरुद्ध बनेको ‘जीओभी डट एनपी’ सर्भर पूर्णरुपमा नियन्त्रणमा आएको छ । शनिबार एकै पटक विदेशबाट डीडीओएस अट्याक...
सुजुकीले गाईको गोबरबाट चल्ने सीएनजी कार बनाउने

सुजुकीले गाईको गोबरबाट चल्ने सीएनजी कार बनाउने

नयाँ दिल्ली । भारतको सबैभन्दा ठूलो कार निर्माता सुजुकी मोटर कर्पोरेशनले गाईको गोबरबाट चल्ने सीएनजी कार बनाउने घोषणा गरेको छ । एएनआईका अनुसार २०३० को विकास रणनीति घोषणा गर्दा कम्पनीले...
डायनासोरको टाउको, चराको जिउ... चीनमा भेटियो १२ करोड वर्ष पुरानो रहस्यमयी जीव

डायनासोरको टाउको, चराको जिउ... चीनमा भेटियो १२ करोड वर्ष पुरानो रहस्यमयी जीव

यदि मानिसका पुर्खा बाँदर हुन् भने आजका चराहरू डायनासोर परिवारका हुन् । डायनासोर नै विकसित भएर पक्षी बनेका हुन् भन्ने दाबीमा वैज्ञानिकबीच सामान्य सहमति छ । चाइनिज एकेडेमी अफ साइन्सेजका...
अनुसन्धान : पृथ्वीको केन्द्र विपरित दिशामा घुम्न थाल्यो

अनुसन्धान : पृथ्वीको केन्द्र विपरित दिशामा घुम्न थाल्यो

हामी पृथ्वीको सतहमा बस्छौं र यसको मुनि लगभग ५ हजार किलोमिटर मुनि ‘ग्रहभित्रको ग्रह’ छ । पृथ्वीको यो ठोस भित्री कोर आफैँ स्वतन्त्र रूपमा घुम्न सक्छ किनभने यो तरल धातुहरूले...
एउटा माछा खानु महिना भरी दूषित पानी पिउनु जत्तिको खतरनाक

एउटा माछा खानु महिना भरी दूषित पानी पिउनु जत्तिको खतरनाक

माछा खाने सौखिनहरू यसको फाइदाबारे धेरै नै कुरा गर्छन् । यो प्रोटिन र ओमेगा–थ्री फ्याटी एसिडले भरपुर हुन्छ भनेर हामीले पढ्ने र सुन्ने गरेका छौँ । मांसाहारीहरूको खानामा माछा धेरै...
थालमा तरकारीहरू मिसिँदा किन तपाईँलाई रिस उठ्छ ? विज्ञानले खोज्यो यो रोगको कारण

थालमा तरकारीहरू मिसिँदा किन तपाईँलाई रिस उठ्छ ? विज्ञानले खोज्यो यो रोगको कारण

कति मानिसलाई खाना खाने बेलामा छुट्टा छुट्टै प्लेटमा दाल, तरकारी, अचार चाहिन्छ । एउटा खानेकुरालाई अर्कोले छोइनु पनि हुँदैन । हरेक खानालाई छुट्टा छुट्टै चाहिने बानी धेरैमा हुन्छ । भुटेका...
चीनको अन्तरिक्ष स्टेशनमा फोटो प्रदर्शनी

चीनको अन्तरिक्ष स्टेशनमा फोटो प्रदर्शनी

बेइजिङ । नयाँ वर्षको उपलक्ष्यमा चीनको तियाङगोङ अन्तरिक्ष स्टेशनमा अन्तरिक्षसँग सम्बन्धित फोटाहरूको विशेष प्रदर्शनी आयोजना गरिएको छ।  सो स्टेशन पृथ्वीभन्दा करिब चार सय किलोमिटरको उचाइमा रहेको छ ।    अन्तरिक्ष...
आठ हजार वर्षअघि मानिसले दूध पिउन थालेपछि उचाइ बढ्न थालेको अनुसन्धानको खुलासा

आठ हजार वर्षअघि मानिसले दूध पिउन थालेपछि उचाइ बढ्न थालेको अनुसन्धानको खुलासा

आठ हजार वर्षअघि मानिसले दूध पिउन थालेपछि उनीहरुको उचाइ बढ्न थालेको एक अनुसन्धानले खुलासा गरेको छ । ८,००० वर्ष पुरानो कंकालको एक नयाँ अध्ययनले मानिसहरुले दूध पिउन सुरु गरेपछि...
माइक्रोसफ्टले ५ प्रतिशत कर्मचारी कटौती गर्ने

माइक्रोसफ्टले ५ प्रतिशत कर्मचारी कटौती गर्ने

माइक्रोसफ्टले आफ्ना हजारौं कर्मचारीलाई कामबाट हटाउने भएको छ । सफ्टवेयरसम्बन्धी विशाल कम्पनीले लगभग ५ प्रतिशत जनशक्ति  अर्थात् करिब ११ हजार कर्मचारी कटौती गर्ने भएको हो । कटौतीबाट मानव संशाधन र...
समाधान भयो टेलिकमको अवरुद्ध सेवा

समाधान भयो टेलिकमको अवरुद्ध सेवा

काठमाडौं । नेपाल टेलिकमको समस्या समाधान भएको छ । टेलिकमको नेटवर्कमा माघ ३ गते करिब १२ बजे देखि टेलिकमको नेटवर्कमा समस्या देखिएको थियो । नेपाल टेलिकले सूचना जारी गर्दै समाधान...
अमेरिकाका २० भन्दा बढी राज्यमा टिकटक प्रतिबन्ध

अमेरिकाका २० भन्दा बढी राज्यमा टिकटक प्रतिबन्ध

वासिङ्टन  । केन्टकीले साइबर सुरक्षा चिन्तालाई उद्धृत गर्दै लोकप्रिय भिडियो एप टिकटकलाई सरकारी उपकरणहरूमा प्रतिबन्ध लगाउन अमेरिकाका २० भन्दा बढी राज्यहरू सहमत भएका छन् ।       राज्यका कर्मचारीहरूलाई ‘कानुन...
ब्ल्याक होलले यसरी निल्यो तारा, ‘डोनट’ को आकारमा देखियो

ब्ल्याक होलले यसरी निल्यो तारा, ‘डोनट’ को आकारमा देखियो

नासाको हबल स्पेस टेलिस्कोपको प्रयोग गर्ने खगोलविद्ले एउटा ताराको अन्तिम पल कैद गरेको छ । ब्ल्याक ह्वेलले निल्नु ठिक अघि एउटा ताराको अवस्था कस्तो हुन्छ, यो टेलिस्कोपले रेकर्ड गरेको छ...
महाभारतकालीन ‘नियोग विधि’देखि ‘आईभीएफ’ र ‘बेबी पोड’सम्म

महाभारतकालीन ‘नियोग विधि’देखि ‘आईभीएफ’ र ‘बेबी पोड’सम्म

केही दिनदेखि मलाई व्यासको सम्झना आइरहेको छ । प्रायः हिन्दू धर्मालम्बीहरुलाई यो श्लोक स्मरण हुन्छः अश्वत्थामा बलिव्र्यासो हनुमांश्च विभीषणस् । कृपस् परशुरामश्च सप्तैतै चिरजीविनस् ।। सप्तैतान् संस्मरेन्नित्यं...
नासाको पुरानो उपग्रह ३८ वर्षपछि समुद्रमा खस्यो

नासाको पुरानो उपग्रह ३८ वर्षपछि समुद्रमा खस्यो

१९८० को दशकमा नासाले पठाएको एक उपग्रह ३८ वर्षपछि अन्ततः आइतबार अबेर राती पृथ्वीको वायुमण्डलमा प्रेवेश गरेर बेरिङ समुद्रमा खसेको छ । यो सेटलाइट सेवानिवृत्त भएर अन्तरिक्षको फोहोर बनेको थियो...
५० हजार वर्षअघि देखिएको पुच्छ्रेतारा फेरि देखा पर्दै, यसरी हेर्न सकिन्छ

५० हजार वर्षअघि देखिएको पुच्छ्रेतारा फेरि देखा पर्दै, यसरी हेर्न सकिन्छ

काठमाडौं । ५० हजार वर्ष अघि पृथ्वीबाट सौर्यमण्डलमा देखिएको पुच्छ्रेतारा फेरि देखिने भएको छ । शुक्रबारदेखि केही दिन यो पुच्छ्रेतारा देख्न सकिने विपी कोइराला मेमोरियाल प्लानेटेरियम तथा अब्जरभेटरी र विज्ञान...
दुःख पर्दा दिमागभित्र कस्ता परिवर्तन आउँछन् ?

दुःख पर्दा दिमागभित्र कस्ता परिवर्तन आउँछन् ?

दुःखलाई हाम्रो मस्तिष्कले त्यसरी नै लिन्छ जसरी शरीरलाई कुनै भयानक चोट लागेको बेला लिने गर्छ । स्कुल अफ मेडिसिन, युनिभर्सिटी अफ मेरिल्याण्डको न्युरोलोजिस्ट डा. लिजा एम शुल्मेनले यो कुरा बताएका...
ब्राजिलमा भेटिएका ढुङ्गाको औजार मानिसले नभई बाँदरले बनाएको खुलासा

ब्राजिलमा भेटिएका ढुङ्गाको औजार मानिसले नभई बाँदरले बनाएको खुलासा

ब्राजिलमा भेटिएका ढुङ्गाका प्राचिन औजार सुरुवाती मानिसले नभई बाँदरले बनाएको खुलासा भएको छ । आर्टनेटमा छापिएको एक लेखमा यस्तो दाबी गरिएको छ । पुरातत्वविद् अगास्टिन एम.एग्नोलिन र जिवाश्म विज्ञानी...
५० हजार वर्ष पछि पहिलो पटक धर्तीतर्फ आइरहेको छ हिमयुगको धूमकेतु

५० हजार वर्ष पछि पहिलो पटक धर्तीतर्फ आइरहेको छ हिमयुगको धूमकेतु

अर्को महिना अर्थात् फेब्रुअरीमा अन्तरिक्षबाट यस्तो पाहुना आइरहेको छ जो यसअघि हिमयुगमा आएको थियो । अर्थात्, करिब ५० हजार वर्ष अघि । यसपछि अब यो कहिले आँउछ अहिले नै भन्न...
अहिलेको दुनियाँमा कहाँ पर्छ एडम र इभको जन्मस्थान ‘गार्डेन अफ इडेन’ ?

अहिलेको दुनियाँमा कहाँ पर्छ एडम र इभको जन्मस्थान ‘गार्डेन अफ इडेन’ ?

गार्डेन अफ इडेनको कुरा इसाई धर्ममा निकै राम्रो पौराणिक कहानी अन्तर्गत आउँछ । तर के यो आज पनि छ त ? यदि छ भने विश्वको नक्सामा कुन ठाउँमा ? यदि...
अमेजनद्वारा १८,००० भन्दा बढी कर्मचारी हटाउने घोषणा

अमेजनद्वारा १८,००० भन्दा बढी कर्मचारी हटाउने घोषणा

अमेरिकाको प्राविधिक उद्योगमा, मानिसहरूलाई जागिरबाट निकाल्ने प्रक्रिया लगातार बढिरहेको छ ।  ट्विटर र फेसबुकपछि अब अमेजनले पनि आफ्ना हजारौं कर्मचारीलाई हटाउने घोषणा गरेको छ ।  अमेजनका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत...
आफ्नै नाममा दर्ता भएको मोबाइल नम्बर प्रयोग गर्न नेपाल टेलिकमको आह्वान

आफ्नै नाममा दर्ता भएको मोबाइल नम्बर प्रयोग गर्न नेपाल टेलिकमको आह्वान

काठमाडौं । नेपाल टेलिकमले आफ्नै नाममा दर्ता भएका मोबाइल नम्बरमात्र प्रयोग गर्न आह्वान गरेको छ । टेलिकमले बुधबार एक विज्ञप्ति जारी गर्दै मोबाइल नम्बर अत्यन्तै संवेदनशील वस्तुका रूपमा स्थापित हुँदै...
सगरमाथाको ‘डेथ जोन’ मा पुगेपछि शरीरमा कस्तो असर पर्छ ?

सगरमाथाको ‘डेथ जोन’ मा पुगेपछि शरीरमा कस्तो असर पर्छ ?

काठमाडाैँ । मानिसको शरीरले सबैभन्दा राम्रो काम कहाँ गर्छ ? जवाफ हो – समुद्र सतहमा । यहाँ उसको फोक्सो र दिमागले सही मात्रामा अक्सिजन पाउँछ । तर मानिस जति माथि...
तीन महिना अघि नै ब्रेकअप हुन लागेको थाहा हुन्छ, वैज्ञानिकले खोजे तरिका

तीन महिना अघि नै ब्रेकअप हुन लागेको थाहा हुन्छ, वैज्ञानिकले खोजे तरिका

सबैकुरा राम्रै चलिरहेको थियो । विवाहको योजना बनाइँदै थियो । दुई एक–अर्कालाई असाध्यै माया गर्दथे । तर अचानक एकदिन दुबैको ब्रेकअप भयो । यो कसरी भयो, कसैले पनि बुझ्न सकेनन्...
तपाईं रोगी या चिकित्सक ? : एउटै चन्द्रमाको अवस्थाले गर्छ निर्धारण

तपाईं रोगी या चिकित्सक ? : एउटै चन्द्रमाको अवस्थाले गर्छ निर्धारण

चन्द्रमा नवग्रह मध्येको दोस्रो ग्रह हो । वैदिक ज्योतिषमा चन्द्रमालाई मन, माता, व्यक्तिको मानसिक अवस्था, धनको अवस्थाका रूपमा हेरिन्छ । खास गरी यात्रा, सुख–शान्ति, धन–सम्पदा, रगत, बायाँ आँखा तथा छाती...
प्राचीन मानव प्रजाति अझै पनि जंगलमा जीवित हुनसक्ने मानवशास्त्रीको विश्वास

प्राचीन मानव प्रजाति अझै पनि जंगलमा जीवित हुनसक्ने मानवशास्त्रीको विश्वास

सन् २००३ मा पुरातत्वविद एशियाबाट अष्ट्रेलियामा आधुनिक मनुष्यको प्रवासको प्रमाण खोजिरहेका थिए । यतिबेला इन्डोनेशियाको फ्लोर्स आइल्याण्डमा उनीहरुले लोप भइसकेका मानव प्रजातिको एउटा सानो तर करिब करिब पूर्ण कंकाल भेटे...
पोथी झिङ्गाले अरुसँग यौनसम्बन्ध नराखोस् भनेर भालेले गर्छ यस्तो काम

पोथी झिङ्गाले अरुसँग यौनसम्बन्ध नराखोस् भनेर भालेले गर्छ यस्तो काम

फलफूलमा बस्ने झिङ्गा (फ्रुट फ्लाइज) बारे एउटा अचम्मको जानकारी प्राप्त भएको छ । यो झिङ्गाले जब सम्बन्ध बनाउँछ तब भाले झिङ्गाले यसको शरीरमा एउटा यस्तो रसायन छोड्छ जसका कारण पोथी...
पुरुषले घरको काम किन देख्दैनन् ?

पुरुषले घरको काम किन देख्दैनन् ?

पुरुषले काम गर्न चाहेमा पनि घरको काम प्रायः महिलाको जिम्मेवारीमा रहन्छ । किन यस्तो हुन्छ त भन्ने प्रश्नको जवाफ बेलायतको क्याम्ब्रिज विश्वविद्यालयका दार्शनिकहरूले खोजेका छन् । कामलाई कसरी बुझिन्छ, त्यो...
पुसमा ग्रहहरूको आकाशीय परेड देखिने

पुसमा ग्रहहरूको आकाशीय परेड देखिने

पौष महिनामा हाम्रो सौर्यमण्डलका सम्पूर्ण ग्रहहरू मध्ये अधिकांश ग्रहलाई आकाशमा स्पष्ट सँगै खाली आँखाले र केही ग्रहहरूलाई बाइनाकुलर र टेलिस्कोपको सहायताले देख्ने भएको छ । आकाश सफा रहेको अवस्थामा साँझ पख...
‘मेरो शक्ति कम भइरहेको छ, मेरो चिन्ता नगर्नु...’ नासाको इनसाइट ल्यान्डरले मंगल ग्रहबाट पठायो ‘भावुक सन्देश’

‘मेरो शक्ति कम भइरहेको छ, मेरो चिन्ता नगर्नु...’ नासाको इनसाइट ल्यान्डरले मंगल ग्रहबाट पठायो ‘भावुक सन्देश’

अमेरिकी अन्तरिक्ष एजेन्सी नासाले मंगल ग्रहको अध्ययन गर्न सुरु गरेको इनसाइट ल्यान्डर मिसन सम्भवतः अन्तिम बिन्दुमा छ । डिसेम्बर २० मा, ल्यान्डरको तर्फबाट एक ट्वीट गरिएको छ । यो ट्विटपछि...
निदाउने बित्तिकै ‘गायब’ हुन्छ यो भ्यागुतो, संसारको एक्लो अदृश्य प्राणी

निदाउने बित्तिकै ‘गायब’ हुन्छ यो भ्यागुतो, संसारको एक्लो अदृश्य प्राणी

विश्वमा भ्यागुतोका एउटा यस्तो प्रजाति पनि पाइन्छ जसले आफूलाई अदृश्य बनाउन सक्छ । यी भ्यागुतोहरू अगाडि नै हुँदा पनि सजिलै देख्न सकिँदैन । एउटा ग्लासफ्रग जब निदाउँछ यसले आफूलाई ‘गायब’...
बाेर भइहाल्ने मानिसका लागि याे हाे 'खुसीकाे खबर'

बाेर भइहाल्ने मानिसका लागि याे हाे 'खुसीकाे खबर'

यदि कसैले तपाईंलाई हात बाँधेर केही नगरी बस भनेर भन्छन् भने तपाईंको दिमागले यसलाई सिधै स्वीकार गर्नेछैन । अधुरो काम कसरी पुरा गर्ने, अरु महत्वपूर्ण काम कहिले सिद्धाउने भन्ने सोच...
पुरुषको भारी आवाज हुनुको अर्थ के हो, महिलालाई किन मन पर्छ ?

पुरुषको भारी आवाज हुनुको अर्थ के हो, महिलालाई किन मन पर्छ ?

पहिलो भेटमा कसैबारे धारणा बनाउने बेला उनीहरुको बोल्ने शैलीलाई धेरै महत्व दिइन्छ । यति मात्र होइन हामी जीवनको हरेक पक्षमा यो कुरालाई धेरै महत्व दिन्छौँ । हामी राजनीतिज्ञ, हाम्रा...
एलन मस्कले ट्विटरको सीईओको पद छोड्न सक्ने, गरे ट्वीट

एलन मस्कले ट्विटरको सीईओको पद छोड्न सक्ने, गरे ट्वीट

ट्विटरका नयाँ सीईओ एलन मस्कले ट्विटरको प्रमुख कार्यकारी अधिकृत (सीईओ) पदबाट राजीनामा दिन लागेको बताएका छन् । उनले ट्विट गर्दै भनेका छन्, ‘यस कामका लागि मूर्ख भेट्ने बित्तिकै म सीईओ...
मेस्सी र एमबाप्पे मात्र होइन, गुगलले पनि तोड्यो रेकर्ड

मेस्सी र एमबाप्पे मात्र होइन, गुगलले पनि तोड्यो रेकर्ड

गुगल सर्चले अर्जेन्टिना र फ्रान्सबीचको फिफा विश्वकप फाइनलको समयमा आफ्नो ‘२५ वर्षमा अहिलेसम्मकै उच्च ट्राफिक’ रेकर्ड बनाएको  सीईओ सुन्दर पिचाईले बताएका छन् । ‘यो सारा संसारले एउटा कुरा खोजिरहेको जस्तो...
ट्विटरले कस्ता पत्रकारको अकाउन्ट सस्पेन्ड गर्‌यो र किन ?

ट्विटरले कस्ता पत्रकारको अकाउन्ट सस्पेन्ड गर्‌यो र किन ?

ट्विटरले बिहीबार साँझ अमेरिकी प्राविधिक व्यवसायी एलन मस्कबारे समाचार सम्प्रेषण गर्ने धेरै प्रतिष्ठित पत्रकारहरूको खाता निलम्बन गरेको छ । यसमा द न्यूयोर्क टाइम्स, सीएनएन र वाशिंगटन पोस्ट जस्ता संस्थाहरूसँग सम्बन्धित पत्रकारहरू...
महिलाको गर्भबिना नै ३० हजार बच्चा जन्मिने

महिलाको गर्भबिना नै ३० हजार बच्चा जन्मिने

सन् १९९९ मा हलिउड फिल्म ‘म्याट्रिक्स’ आएको थियो, जसमा मानिस कारखानामा उत्पादन भइरहेको देखाइएको थियो । यो फिल्मले विश्वभरका मानिसलाई चकित पारेको थियो । तर महिलाको गर्भ बिना बच्चा जन्माउन...
जबर्जस्ती सम्बन्ध बनाउँदैनन् सर्प, नयाँ अनुसन्धानपछि दशकौँ पुरानो विश्वास गलत साबित

जबर्जस्ती सम्बन्ध बनाउँदैनन् सर्प, नयाँ अनुसन्धानपछि दशकौँ पुरानो विश्वास गलत साबित

सर्पमा शरीरमा दुई हिस्सामा बाँडिएको जिब्रो तपाईंले देख्नुभएको होला । तर यसबाहेक अर्को एउटा अंग हुन्छ जुन उनीहरुको जिब्रोजस्तै विभाजन हुने गर्छ । भाले सर्पमा उनीहरुको जिब्रोजस्तै यौनाङ्ग हुन्छ जसलाई...

भर्खरै