अर्थ-विचार

१७ वर्षको हुँदा सुनेको चर्चा ५४ वर्षको हुँदा पनि देख्न पाइएन

४४/४५ सालको कुरा हो, त्यतिबेला म १७ वर्षको थिएँ । कर्णाली राजमार्ग बनेकै थिएन । गाडी पनि देखेका थिएनौँ । यहाँ विदेशी मान्छे आएका थिए । हामी उनको भाषा बुझ्दैनथ्यौँ...

खेतीपाती छाडेपछि रैथाने बाली कहाँबाट हुनु र ?

नेपालमा दैनिक रूपमा प्रयोग हुने खाद्यवस्तु रैथानेभन्दा हाइब्रिड बढी छन् । रैथाने बाली बिस्तारै घट्दै गएको छ । खोज्दै हिँडे मुस्किलले मात्रै भेटिन्छ । सबै प्रकारका बालीमा अवस्था यस्तै छ...

सहकारीसम्बन्धी अध्यादेशका केही सकारात्मक र केही आलोचनात्मक पक्ष

सहकारी क्षेत्र नियमन गर्न छुट्टै नियमनकारी निकाय बनाउने विषय वर्षौंदेखि छलफल हुँदै आएको हो । कम्तीमा पनि २०५५ सालमा तत्कालीन अर्थमन्त्री महेश आचार्यले बजेट वक्तव्यमा सहकारी नियमनलाई अलि कडा गर्नुपर्छ,...

सही मुद्दामा हुनुपर्‍यो हाम्रो फोकस

लगानी सम्मेलन गर्नु राम्रो हो । गर्नु पनि पर्छ । अरू देशले पनि गर्छन् । तर, हाम्रो फोकस सही मुद्दामा हुनुपर्‍यो । संघीय सरकारले पनि लगानी सम्मेलन गर्दै आएको छ...

जग्गा नापजाँच : पहिलेदेखि अहिलेसम्म

नापीलाई क्षेत्रगत हिसाबले मुख्यतः दुई भागमा विभाजन गरेर हेर्न सकिन्छ । एक, कित्ता नापी । दुई, भू–धरातल (भौगोलिक स्वरूप)को नापजाँच । भू–धरातल यसको उचाइ वा प्रयोगसँग सम्बन्धित हुन्छ भने कित्ताचाहिँ...

घरजग्गा क्षेत्रको सबै बेथिति हटाउन पुनः नापी आवश्यक

नेपालमा जग्गाको नापजाँच कार्य २०२१ सालमा प्रारम्भ भयो । जग्गा (नापजाँच) ऐन २०१९ अनुसार पहिलो पटक नापी गर्दा सुरुमा जन्जिरको सहायताले नाप्ने काम गरिन्थ्यो । संयुक्त राष्ट्रसंघको सहायतामा विज्ञ ल्याएर...

राजनीतिक पहुँचको आधारमा स्रोत–साधन बाँडफाँटले समस्या

सुदूरपश्चिम प्रदेशमा व्यवसाय र रोजगारीको अवस्था दयनीय छ । आजभन्दा ४–५ वर्ष अघिको तुलनामा त्यस यता अवस्था अझ नाजुक बन्दै गएको छ । कोभिड महामारीपछि सुरु भएको आर्थिक मन्दी अझै...

म्युल खाता एक माध्यम : वित्तीय कारोबारमा कसरी ठगिन्छन् नागरिक ?

पैसा ओसारपसार गर्ने भरियाको चल्तीको अंग्रेजी नाम ‘मनी ‘म्युल अकाउन्ट’ हो । धेरैका लागि नसुनेको वाक्यांश हुन सक्छ यो तर यसले समाजमा आफ्नो रूप बढाउँदै लगेको छ । बढ्दो सामाजिक...

भारतीय उत्पादनसँग प्रतिस्पर्धा गर्न सक्नुपर्छ

सरकारले वीरगन्ज कृषि औजार कारखाना सञ्चालनको जिम्मेवारी राष्ट्रिय आविष्कार केन्द्रलाइ दिएको छ । जसअनुसार आविष्कार केन्द्रले कारखाना सञ्चालनका लागि केही काम उत्साहप्रद रूपमा गरेको छ । वीरगन्ज कृषि औजार कारखाना...

रात्रिकालीन व्यवसाय : मन्दीमा रहेको अर्थतन्त्रलाई उकास्ने बलियो माध्यम

देश यति बेला आर्थिक रूपमा त्यति सहज अवस्थामा छैन । शोधनान्तर, चालु खाता, रेमिट्यान्सजस्ता केही बाह्य उपकरण स¬¬हज देखिए पनि समग्रमा मुलुकको आर्थिक अवस्था अप्ठ्यारो छ । आयात–निर्यात घटेको छ...

साँझ नपर्दै नलागोस् सटर

मुलुक यति बेला आर्थिक शिथिलतामा छ । कुनै पनि क्षेत्रले सोचेजस्तो व्यवसाय गर्न सकेका छैनन् । होटल तथा पर्यटन क्षेत्रमा सिजनमै उत्साह छैन । बेरोजगारी र युवाको पलायन एकदमै बढी...

स्वदेशी उत्पादनलाई निरुत्साहित गर्ने प्रावधान हटाइनु पर्छ

पछिल्लो समय नेपालको आर्थिक अवस्था नाजुक हुँदै गएको छ । विशेष गरी औद्योगिक सूचकाङ्कहरू निराशलाग्दा छन् । आर्थिक क्षेत्र चलायमान गर्ने क्षेत्र उद्योगलाई विविध विषयले प्रभाव पार्दा देशको आर्थिक अवस्था...

सिकलेसको स्वरूप नबिगार्ने चुनौती

नेपालकै ठुलो मध्ये पर्ने सिक्लेस गाउँमा गुजुमुज्जु गुरुङहरूको घर हेर्न मान्छेहरू यहाँ आइपुग्छन् । यहाँबाट नजिकै हिमाल छ । अन्नपूर्ण २, अन्नपूर्ण ४, लमजुङ हिमाल आडैमा छ । कतिपय...

कार्यकर्ताको मागमा बन्ने योजनाले समस्या

विकास निर्माणका काममा धेरै बेथिति देखिन थालेको छ । संघीयता आउनुभन्दा अघि र पछिका पूर्वाधार विकासको चरण हेर्ने हो भने खासै फरक छैन । बेतिथि उस्तै छ । तीन तहका...

दुध उत्पादक किसान विस्थापित हुँदैछन्

अहिले पनि किसानहरू दुध बिक्री नहुँदा निराश देखिन्छन् । यसलाई चिर्न राज्यले छिटै नयाँ नीति र कार्यक्रम ल्याउनु जरुरी छ । कोशी प्रदेशमा दुध उत्पादन निकै राम्रो छ । पहिलेको तुलनामा...

यस वर्षको नोबेल पुरस्कार, अमेरिकी खुला बजार नीति परित्यागको पक्षमा

स्वीडेनको ‘रोयल स्विडिस एकेडेमी अफ साइन्सेज’ले आर्थिक विज्ञान पुरस्कार समितिको सिफारिसमा यस वर्षको अर्थशास्त्रतर्फको नोबेल पुरस्कार केही समय अघि डारन आसेमग्लु, सिमन जोनसन र जेम्स ए. रबिन्सनलाई संयुक्त रूपमा दिने...

सेयर बजार र मौद्रिक नीतिको समीक्षामा समेट्नुपर्ने सवाल

लगानीका अवसरहरू नहुनु र बैंकहरुलाई लगानीमा विश्वास नहुनु, प्रतिफल नदेख्नु तथा जोखिम मात्र देख्दा लगानी सहज हुन नसकेको अवस्था छ। जसका कारण बैंकको तरलता अत्यधिक बढेको देखिन्छ। उसो त ब्याजदर घट्नुलाई...

भैरहवामा दैनिक १० अन्तर्राष्ट्रिय उडान सञ्चालन गर्न सकिन्छ

संघीयता कार्यान्वयनका क्रममा नेपालमा सङ्घीय सरकार, सात वटा प्रदेश सरकार र स्थानीय तह गरी तीन तहमा सरकार छन् । प्रदेशहरूले पर्यटकीय गतिविधिमा महत्त्वपूर्ण जिम्मेवारी निर्वाह गरे पनि सङ्घ सरकारले सङ्घीयताको...

भैरहवामा अन्तर्राष्ट्रिय उडान ‘तरकारीविनाको भात’जस्तै

तत्कालीन प्रधानमन्त्री सुशील कोइरालाले गौतम बुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल शिलान्यास गरेपछि निजी क्षेत्रका व्यवसायीहरू उत्साहित भएका थिए । अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल बन्ने भयो भनेर पर्यटन क्षेत्रमा लगानी हुन थाल्यो । २०७९...

पुँजीगत खर्च न्यून हुनुका कारण र समाधानका उपाय

आर्थिक वर्ष २०८०/८१ मा पुँजीगत बजेट जम्मा १९ प्रतिशत छ । यसै त पुँजीगत बजेट न्यून छ, त्यसमाथि १० वर्षको औसत खर्च केवल ६७.५ प्रतिशत छ । हामीकहाँ पुँजीगत खर्च...

कम्पनीसम्बन्धी नीतिगत व्यवस्था नै झन्झटिलो

नेपालमा कम्पनी खोल्न, सञ्चालन गर्न र बन्द गर्न यी तिनै चरण सहज छैन । हामीकहाँ कम्पनीसम्बन्धी नीतिगत व्यवस्था नै झन्झटिलो छ । कुनै उद्यम गर्न चाहने व्यक्तिले एक्लै वा अरुसँग...

उद्योगीले राम्रो सडक मागिरहेछन्

देश विकासको प्रमुख आधार भनेको सरकारले पूर्वाधारमा गर्ने लगानी नै हो । पूर्वाधारमा सडक सञ्जाल, रेल्वे, हवाई यातायात, पुल, औद्योगिक पूर्वाधार, विद्युत् उत्पादन लगायत धेरै क्षेत्र पर्छन् । हाम्रो...

अन्योल र स्रोतको डुब्लिकेसन हटाएर नयाँ उपभोक्ता मूल्य सूचकाङ्क निर्माण

उपभोक्ता मूल्य सूचकाङ्क (सीपीआईं) गणनाले मुद्रास्फीतिको अवस्था जनाउँछ । देशको समग्र मूल्यको स्तर घटिरहेको छ कि बढिरहेको छ भन्ने बुझाउने काम यो सूचकले गर्छ । नेपाल राष्ट्र बैंकले नियमित रूपमा...

आजको विदेशी मुद्राको विनिमय दर : कुनको मूल्य कति ?

काठमाडौँ । नेपाल राष्ट्र बैंकले आजका लागि विदेशी मुद्राको विनिमय दर निर्धारण गरेको छ । राष्ट्र बैंकका अनुसार अमेरिकी डलर एकको खरिददर एक सय ३४ रुपैयाँ सात पैसा र बिक्रीदर...

‘आगामी दिनमा आत्मनिर्भरतातर्फ अघि बढ्न सक्छौँ’

कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्रालयका वरिष्ठ अर्थविज्ञ महानन्द जोशीसँग हामीले देशको कृषि उपजको अवस्था, कृषि उपजको आयात तथा निर्यात र कृषिको प्रवर्द्धनका लागि सरकारी नीति तथा कार्यक्रमका बारेमा संवाद गरेका...

‘कृषिमा रूपान्तरण हुन सकेको छैन’

नेपालमा कृषि उपजको प्रचुर सम्भावना छ, तर बर्सेनि अर्बौँको खाद्यान्न, फलफूल तथा तरकारी आयात भइरहेका छन् । अर्कोतिर स्वदेशी उत्पादनले बजार पाउन सकेका छैनन् । यिनै विषयमा केन्द्रित रहेर कृषि अर्थविज्ञ...

‘केन्द्रीय बैंकको भूमिका फेरिएको छ’

रिजर्भ बैंक अफ इण्डियाका गभर्नर शक्तिकान्त दासले बैंकको भूमिका फेरिन थालेको बताएका छन् । २१ औँ शताब्दीको भूराजनीति, वित्तीय संकट, महामारी, विश्वव्यापी मूल्यवृद्धि जस्ता कारणले केन्द्रीय बैंकको भूमिका फेरिएको गभर्नर...

‘सार्वजनिक ऋणका लागि आचारसंहिता बनाउन जरुरी छ’

सार्वजनिक ऋणलाई सबैभन्दा पहिले आन्तरिक र बाह्य गरेर छुट्याउनुपर्छ । खासगरी सार्वजनिक ऋण हामीले छानिएका उपयुक्त विकास साझेदारहरूसँग लिन सक्यौँ भने लामो अवधिको लागि न्यून ब्याजदरको हुने गरेको छ ।...

‘ऋण कहाँ, केमा खर्च भयो हेर्ने ट्र्याकिङ सिस्टम छैन’

सरकारले आफूले गर्नुपर्ने खर्चको आवश्यकता अनुसार राजस्व सङ्कलन हुन नसक्ने अवस्थामा वा आम्दानीभन्दा बढी खर्च गर्नुपर्ने अवस्थामा ऋण लिने अभ्यास विश्वव्यापी हो । विशेष गरी विकासको चरणमा जति पनि मुलुकहरू...

निर्दयी बैंकहरूले प्रगतिको बाटो रोकेका छन्

विलियम शेक्सपियरको प्रख्यात नाटक ‘मर्चेन्ट अफ भेनिस’ मा कुनै एक पात्रले भनेझै यदि कसैले ‘यी सबै बैंकरहरूलाई मारौं’ भनेको भए, मलाई लाग्छ नेपालका अधिकांश साना तथा मझौला उद्यमहरूले निशंकोच आफ्ना...

‘प्रसारण लाइनका लागि पुँजी ठुलो समस्या बनेको छ’

ट्रान्समिसन लाइन निर्माणको सबैभन्दा ठुलो समस्या पुँजी नै हो । अर्थ मन्त्रालयले हामीले भोगिरहेको समस्यालाई खासै गम्भीरतापूर्वक नहेरेको हो कि जस्तो लागेको छ । हामीले प्रसारण लाइनका लागि एक्जिम बैंक...

कुलमानको नेतृत्वमा बिजुलीबाट समृद्धि

गत साता विद्युत् प्राधिकरणका कार्यकारी निर्देशक कुलमान घिसिङलाई हटाउने ओली सरकारको सुषुप्त अभिप्राय यसरी प्रकट भयो, घिसिङको राम्रो कामका पक्षधर दुई सञ्चालकलाई सरकारले बोर्डबाट हटायो । यसको सर्वत्र विरोध मात्रै...

सिर्जनात्मक विघटन र आर्थिक रूपान्तरण

सिर्जनात्मक विघटनको सिद्धान्तको प्रतिपादन २०औँ शताब्दीका प्रख्यात अस्ट्रियन मूलका अमेरिकी अर्थशास्त्री जोसेफ सम्पेटरले सन् १९४२ मा प्रकाशित आफ्नो पुस्तक ‘क्यापिटालिजम्, सोसियलिजम् एन्ड डेमोक्रेसी’द्वारा गरेका हुन् । पुस्तकमा सम्पेटरले क्यापिटालिजम्का...

मौद्रिक नीति : सम्भावित वित्तीय अराजकता

दुईतिहाइको नयाँ सरकार, पुरानो सरकारको बजेट । सरकार र अर्थ मन्त्रालय दुवैमा एमालेको नेतृत्व, हिजो एमालेले नै नियुक्त गरेका गर्भनर, त्यसमाथि ‘एम अधिकारी’को ट्याग लागेका गर्भनर । विगतका वर्षमा कडा...

मौद्रिक नीतिले बजार चलायमान हुने देखिन्छ

राष्ट्र बैंकले शुक्रबार जारी गरेको मौद्रिक नीतिले धेरै हदसम्म बजार चलायमान गर्ने स्थिति सिर्जना भएको छ । यो नीतिले आर्थिक शिथिलता र समस्यामा रहेको सरकार र निजी क्षेत्रको सहजीकरण गर्नेछ...

सहकारी महासंघकी अध्यक्ष ओमदेवी मल्ललाई प्रश्न— सहकारीमा समस्या आउनुका प्रमुख कारण के हुन् ?

हामीले राष्ट्रिय सहकारी महासंघकी अध्यक्ष ओमदेवी मल्ललाई सोधेका थियौँ— अहिले जसरी सहकारीबारे समाचार आइरहेका छन्, खासमा सहकारीमा समस्या आउनुका प्रमुख कारण के हुन् ? प्रस्तुत छ, उनले दिएको जवाफको सम्पादित...

सहकारीको अनियन्त्रित वित्तीय जोखिम सामनाका लागि वित्तीय अनुशासन

सम्पत्तिको स्रोतलाई इमानदारिताका साथ परिचालन गर्ने विषयसँग केन्द्रित छ, वित्तीय अनुशासन । सहकारी संस्थामा वित्तीय अनुशासन कायम गर्नु भनेको वित्तीय स्वस्थताका लागि आवश्यक सबै प्रयासको कार्यान्वयन गर्नु हो । ...

धान दिवस : यथार्थता र सार्थकता

सन् १९६६ मा विश्वभर नै भोकमरी फैलियो । भोकमरीबाट बच्नका लागि सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण बाली धान हुने संयुक्त राष्ट्रसंघले ठहर ग¥यो र धानलाई विश्वभर नै उत्पादन बढाउने अभियान चाल्न वर्ष बालीका...

धान खेतीमा प्रविधिको प्रयोग कति ?

नेपालमा पछिल्लो समय कृषि यन्त्रहरूको प्रयोग बढ्दै गएको छ । कृषि यन्त्रहरूको उपयुक्त प्रयोगले समय र श्रमको बचत हुन्छ । साथै बालीको उत्पादन लागतमा समेत कमी ल्याउन सकिन्छ । ...

कैलालीमा तोरी लगाइने २० हजार हेक्टरमा चैते धानको सम्भावना

हामीकहाँ धान बाली मुख्य गरी दुई सिजनमा लगाउने गरिन्छ— हिउँदमा चैते धान र वर्षामा बर्खे धान । चैते धानको उत्पादकत्व प्रतिहेक्टर ४.९७ मेट्रिक टन छ । बर्खे धानको तुलनामा चेतै...

खुम्बु क्षेत्रमा भारी हिमपात

भर्ना अभियान प्रभावित हुँदा साढे पाँच लाख थान पुस्तक गोदाममै थन्किए

आरोहीको भीडले गुलजार छ सगरमाथा आधारशिविर

अभिभावकको दबाबले खुल्न थाले इलामका सामुदायिक विद्यालय

बाटो निर्माणमा ७ लाख ७९ हजार हिनामिना, वडाअध्यक्षसहित ९ जनाविरुद्ध मुद्दा दायर

सप्तरी कारागारबाट कैदी फरार

पर्सामा इँटा भट्टाले खनेको खाल्डोमा डुबेर दुई बालिकाको मृत्यु

महोत्तरीको बर्दिबासमा सातवटै प्रदेशका भौतिक पूर्वाधार विकासमन्त्रीहरू

सलहेश फूलबारी परिसरमा ‘अम्बेडकर पार्क’ बन्ने

रातो मच्छिन्द्रनाथको रथारोहण, तस्बिरहरू

प्रदेशबाटै लाइसेन्स र ब्लु बुक छाप्दै बागमती सरकार

भोलिदेखि विद्यालय सञ्चालन गर्न ललितपुर महानगरको आग्रह

खुल्न थाले सामुदायिक विद्यालय

९ महिनाकाे अवधिमा पोखराबाट ३८ हजार बढीले लिए श्रम स्वीकृति

क्षमताभन्दा बढी व्यक्ति ओहरदोहर गर्न थालेपछि झोलुङ्गे पुल जोखिममा

वैशाख १७ गतेसम्ममा नियमित पठनपाठन सुरु गर्न पोखरा महानगरको पत्राचार

चार सय वर्ष पुरानो सिवालय ओझेलमा

पाल्पामा जिप दुर्घटना : तीनको मृत्यु, दुई घाइते

मोटरसाइकल दुर्घटना हुँदा एक जनाको मृत्यु

दाङमा २० वर्षपछि फरार अभियुक्त पक्राउ

जथाभाबी खनिएका सडकले दुर्घटना बढेपछि कर्णाली सरकारले बनायो आफ्नै गुरुयोजना

कर्णालीमा बजेट निर्माणको चटारो, आकार बढाउने तयारी

चार महिनापछि यारी नाका भन्सार कार्यालय सञ्चालनमा

कर्णाली राष्ट्रिय मुक्ति मोर्चा पुनर्गठित, चरणबद्ध कार्यक्रमको घोषणा

कुटानी–पिसानी मिलबाट एक लाख बढी आम्दानी

‘पुनर्स्थापनाका थप काम सम्पन्न गर्न समय तोकेरै अगाडि बढ्न पहल गर्छौँ’

कैलालीबाट हतकडीसहित भागेकी थुनुवा खोज्दा अर्का फरार पनि भेटिए

तरबुजा खेती गरेरै जीविका चलाउँदै दुई सय परिवार

असन्तुष्टिमा खेल्ने प्रचण्ड र ज्ञानेन्द्रको योजना प्रत्युत्पादक, ओलीलाई हाइसन्चो !

नारायणगढ–बुटवल सडकः दाउन्नेमा रातिको सवारी आवागमन वैशाख ३१ सम्म रोकिने

प्रतिनिधिसभा बैठक बस्दै, यस्तो छ कार्यसूची

राज्य दिन चाहँदैन, आन्दोलन बलियो बनाऊँ : शिक्षक महासङ्घ

यस्तो छ आज तरकारीको मूल्यसूची, पालुङ्गो, चमसुर र मेथीको सागको मूल्य उच्च